Magazyn68201

370

Ona to najgłówniej dostarcza liposoku arabskiego— guni miar ab i cum, od tak dawna zawsze lekarskiego środka odmiękczającego, obwijającego i łagodzącego, a z tąa jak najpowszechniej używanego tak yewnętrznie jak i zewnętrznie— we wszelkich rodzajach zapaleń, zwłaszcza nieżytowych, w i izach wrażeń od istót ostrych celem miarkowania ich wpływów szkodliwych n. p. trucizn; do przyrządzania lóków ciekłych w postaci mlek, julopów z istót stałych, lub też i płynnych ale nie łączących się z wodą n. p. balsamów, olejów, żywic i t. p. Że zaś zbieraną bywa z rozlicznych drzew, których poczet niniejszego rodzaju dotyczących po krótce napomknę, musi też i znachodzić się w różnych gatunkach; tych zaś głównych w kupiectwie znanych jest 4: a) lipc~ok arabski lub Czutka prawdziwy— gurami arabicum rerum, najczystszy i prawie bezbarwny; V I. senegalski— g. Senegal w kawałkach większych, twardszych, dość przejirzystych i od żółtawych aż do czerwonawych;

l. Gebdach czyli barbaryjski— g. Gebdacb v. barbaricum, ciemno żółty i czerwonawy, zaledwie-przeświecający; f/j l. Bassora lub torydoAski— g. Bassora v. toridonense trzeszczący w zębach i najmniój czysty: do których należy dodaó l. wyborowy— g. electum, jako bryłeczki najczystsze, wybierane z piórwszego, a niekiedy i z drugiego, który jedynie istotnie jest lekarskim.

Do gatunków dostarczających pierwszego liposoku, o-prócz dopiero opisanej należą jeszcze:

Gat. 2. O. Seyal [A. Seyal Dec:.]. W. t. 74.— Drzewko 20-stopowe lub tylko krzew, osłany za młodu łuskami rdzawemi odpadającemi; z pędami młodymi biało-modrawo oszronionymi; cierniami parzystymi, zrosłymi w podstawach, szydlowa-tymi, 1—2" długimi i dłuższymi od liści, prostymi, białawymi, a czasem nader krótkimi lub nawet żadnymi; z liśćmi pojedynczymi lub po 2 i 3 wraz, 2 razy pierzastymi,— raz w 2 lub 4 par listków, a pomiędzy najwyższą i najniższą zgru-czołem okrągławym i przygnieciono pępiastym,— drugi raz w 8 do 42tu par listeczków, bardzo krótkoogoneczkowych , po-dłużnie-równowązkich, 2"’ długich, tępych i nagich; z kwiatkami cytrynowo-żółtymi, w główkach kulistych po 3 do 8miu w kątach liści, na szypułkach krótszych od nich, ku górze z o-krywką obrączkowatą 3 — 5szczópną,— o łatkach kielicha zaokrąglonych , koronie od niego 2 razy dłuższój , a pręcikach licznych; łupinie zaś równowązko-łękowatej, ściśnionej, ostrój, nagiój , 4" i 3"', żeber ko w atu krćskowanej , ciemno rdzawej; a pasionach 6 lub 7miu, podłużnie-jajowycn, ściśnio-nych, obrzeżonych, ciemno-cisych. — Zwyczajny w Egipcie górnym, oraz w puszczy libijskićj , nubijskiej i Dongola; kwitnie w kwietniu i maju.

Z którego Beduini najokwiciój i najlepszy liposok arabski zbió-

^r»j§-

G\t. 3. O. Ehrenberga [A. Ehrenbergii Haynk.]. Hay. 10. t. 20.— Krzew 6 — 10' najwyższy, różniący się od Igo: gałęziami lekko pogiętemi, białawerni; cierniami 1" albo krótszymi; liśćmi poskupianymi po 2lub4, raz pićrzastymi w 5 do 9 par— listków de¹.kamie kutnerowatych i przez to mo-