page0049

41

Reichstadt—Reiffenberg

cyi. Zamiar ten wszakże przed samem wykonaniem odkryto, księcia do Wiednia przewieziono i pod nadzór niemieckich ochmistrzów oddano. Wprawdzie w d. 29 Maja 1815 r. Maryja Ludwika odebrała swego syna; odjeżdżającej wszakże z Wiednia w Marcu 1816 r. dla objęcia księztwa we Włoszech, cesarz Franciszek syna zabrać nie dozwolił, pozostawiając go pod szczególną swą opieką w Wiedniu. Odtąd na nauczyciela wybrano mu Mateusza Collin (ob.), na ochmistrza zaś hrabiego Dietrichstein. Z mocy traktatu w r. 1815 przez mocarstwa sprzymierzone zawartego, młody Napoleon utracił prawo do następstwa na księztwo Parmy. Wynagradzając tę stratę cesarz Franciszek przeznaczył młodemu Napoleonowi księstwo Reichstadt w Czechach, nadto w hiearchicznym porządku dworu, umieścił go zaraz po książętach domu austryjackiego, z odpowiednim herbem i tytnłenu W d. 22 Lipca 1818 r. zajął młody Napoleon to nowe stanowisko, pozbawiające go wszelkich wyższych widoków. W dwunastym roku życia został podchorążym, w 1828 r. kapitanem, a w 1830 majorem i dowódzcą bataljonu w pułku hr. Gyulay. Służbie wojskowej i ćwiczeniu się w jej technice, oddawał się z zamiłowaniem. W r. 1829 francuzki poeta Bar-thelemy chciał mu osobiście ofiarować napisany przez siebie poemat, p. t. Napoleon en Egypte, na co wszakże rząd austryjacki nie zezwolił. Okoliczność ta dała we Francyi pochop do bezzasadnych mniemań i wniosków, o zbyt ście-śnionem stanowisku księcia; utrzymywano nawet, że z umysłu utrzymywano go w nieświadomości czynów ojca; co wszakże było mylnem. Młody Napoleon bowiem znał dokładnie olbrzymie dzieje swego ojca, zachował dla niego najwyższe uwielbienie i pałał żądzą pójścia tak zaszczytną i pełną sławy drogą. Osoby w bliższych z nim zostające stosunkach zapewniały o wysokich tego młodzieńca zdolnościach. W Kwietniu 1832 r. objawiły się w księciu pierwsze oznaki suchot płucowych, a choroba tak szybkie czyniła postępy, że matka zaledwie zdążyła do łoża jego pospieszyć. Umarł na jej rękach dnia 22 Lipca r. 1832 w Schonbrunn, w tej samej komnacie, w której jego ojciec w r. 1809 wydał pamiętne postanowienie, losy Austryi i Państwa Kościelnego, rozstrzygające. Zwłoki jego złożone w grobach cesarskich w Wiedniu. Zgon księcia Reichstadt opiewali francuzcy poeci w wierszu: Le fils de 1'homme. Zycie młodego Napoleona opisał Montbel w dziele p. t. Le duc de Reichstadt, (Paryż, 1833).

Reid (Tomasz), filozof szkocki, ur. 1710 r. w Straehon, w hrabstwie Kin-cardine; najprzód był proboszczem w New-Machar, potem professorem filozof! moralnej w King’s-College w Aberdeen; umarł 1796 r. Reid był jednym z głównych przeciwników sceptycyzmu Hume’go. W swojem dziele pod tytułem: lncjuiry into the human mind on the principle of common sense (Londyn, 1764), z powodu którego doznał gwałtownej napaści ze strony Priestley’a, przedstawił zdrowy rozsądek (common sense) jako summę prawd zasadniczych, niezaprzeczonych, niezawisłych od doświadczenia i takim sposobem opierał się na tem, czego miał dowieść dopiero Hume’mu. Oprócz tego napisał: Essays on the intellectual powers of man (Edynburg, 1788) i Essays on the actwe powers of man (Edynburg, 1789). Najważniejszą zaletą wszystkich tych prac jest ścisła logika jego metody. Uczeń Reid’a, sławny Duglas Stewart, zebrał jego dzieła i opisał jego życie pod tytułem: The life and writings of Thomas Reid (4 tomy; Edynburg, 1803).    F. H. L.

Reiffeilberg (Fryderyk, baron), biblijograf i historyk belgijski, ur. 1795 r. w Mona, służył z początku wojskowo, potem zaś zająwszy się wyłącznie stu-dyjami literackiemi, został w 1818 roku professorem literatury w Louvain