page0055

Ryby. BI

Ryby. BI

/

Ryc. 19. Jaje rekina.

miewają wielkość rozmaitą; od bardzo małych 0,12 mm (u węgorza) do 6 mm (u łososi),'a nawet więcej. Jaja niektórych rekinów dochodzą wielkości jaj ptasich (dł. 6 cm), posiadają płaską rogową powłokę 4-kątną, wyciągniętą w kątach w nici, któremi jajko przytwierdza się do roślin podwodnych (ryc. 19). Liczba składanych jaj bywa również rozmaita. Duże jaja rekinów samice składają pojedyńczo; wszystkie inne w więk szych masach razem, dochodzących olbrzymich ilości: samica ciernika składa na raz zaledwie 60—80 jaj, ale już pstrąg składa ich po 500 — 1000, łosoś 10 — 25000, śledź do 40000, szczupak do 100000, okuń do 300000, niektóre karpiowate do 700000, a dorsze i jesiotry po kilka miljonów na raz.

Składanie ikry (tarło) ryb odbywa się zwykle na wiosnę. Ryby gromadzą się wówczas w wielkich ilościach; niektóre odbywają przytem wędrówki z morza do rzek (łososie, jesiotry) albo z rzek do mórz (węgorze), młode ich bowiem potrzebują do życia innych warunków, niż dorosłe. Jajami ani młodemi ryby nie opiekują się zazwyczaj wcale. Znane są jednak także przykłady opieki, jak budowanie gniazd z roślin wodnych (kolka), noszenie jajek w zagłębieniach skóry na brzuchu albo w gardzieli itp., przyczem w takich razach opieką nad jajami i młodemi zajmuje się zazwyczaj samiec.

Ryby są stworzeniami czysto wod-nemi; tylko niektóre gatunki (np. ryby latające) mogą opuszczać wodę na krótki czas. Większość ryb (około ³/₄ gatunków) zamieszkuje morza; słodkowodnych jest znacznie mniej, należą zaś one głównie do 2 rodzin: sumowatych (między zwrotnikami) i karpiowatych (w strefie umiarkowanej i chłodnej). Wśród gatunków morskich zasługują na uwagę ryby głębinowe, przebywające stale na wielkich głębokościach do kilku tysięcy metrów i odznaczające się rozmaitemi szczególnemi przystosowaniami. Co do rozsiedlenia na kuli ziemskiej, to ryby znajdują się we wszystkich strefach, a słodkowodne w górach dochodzą do 3850 m. Przekonano się przytem, że w miarę zbliżania się ku biegunom maleje liczba gatunków, zwiększa się natomiast ogromnie liczba osobników w każdym gatunku; pod równikiem przeciwnie, znajdujemy mnóstwo gatunków, ale zato każdy z nich występuje mniej licznie.

Co do pokarmu, to większość ryb należy do zwierząt drapieżnych; jest jednak także dużo gatunków roślinożernych, niektóre są pasorzytami (minogi). Ryby rosną długo, częstokroć do samej śmierci, i żyją również długo, niektóre do 100 lat i więcej. Wielkości dochodzą także rozmaitej: znajdują się wśród nich gatunki bardzo drobne (dł. 5— 6 cm) obok olbrzymich (dł. 15 m i więcej).

Znaczenie ryb dla ludzi jest bardzo wielkie: dostarczają one mięsa i kawioru (ikry) na pokarm, tranu (tłuszczu), kleju i t. p. Do najważniejszych ryb pod względem ekonomicznym należą: ryby śledziowate, dorsze i flądry z morskich, karpiowate ze słodkowodnych. Ze względu na wielkie znaczenie ryb jadalnych rybołóstwo stanowi bar-dzę ważne zajęcie, zatrudniające miljo* ny ludzi; obok niego rozwinęła się także sztuczna hodowla ryb w specjalnych sadzawkach (zwłaszcza łososiowatych i karpiowatych).

Poznano ogółem koło 10000 gatunków ryb, z nich koło 2300 słodkowodnych (w tern okrągło 725 karpiowatych i 570 sumowatych), u nas tylko 73 gatunki.

Gromady ryb nie dzielimy wprost na rzędy, lecz najpierw na 6 podgromad następujących: 1) Kościste (Teleostei), 2) Dwudyszne (Dipnoi), 3) Kostołu skie (Ganoidei), 4) Chrząstkowe cz. Spodouste (Chondropterygii), 5) Kręgo-uste (Cyclostomata) i 6) Bezczaszko-we (Acrania). Z tego 2 ostatnie działy należy wyłączyć w osobne gromady; i tylko 4 pierwsze stanowią dział ryb właściwych (Euichtbyes).