page0053

Ryby. 29

Ryby. 29

Ryc. 15. Szkielet głowowy ryby kościstej (dorsza): hb, scft, str, A;—kości czaszki, kość nosowa, ok—skrzydlata, zk—szczęka górna, fl—kość mię-dzyszczękowa, uk—szczęka dolna, z~kość językowa, kstr—kość podjęzykowa z łukami skrzelowemi, w—kręg szyjowy.

zykowyj łączy się z aparatem szczękowym, 4 następne (łuki skrzelo-we) stanowią podstawę do przytwierdzę* nia listków skrzelowych, ostatni zaś (kości gardłowe cz. przełykowe dolne i górne) uczestniczy w ograniczeniu przełyku.

W systemie mięśniowym rozwinięta jest głównie potężna muskulatura tułowiowo-ogonowa, złożona z 4 mas mięśniowych (2 grzbietowych i 2 brzusznych), które ciągną się z boków ciała i rozpadają się na szereg płaskich mięśni, jak to najlepiej widać na roz-gotowanem mięsie rybiem.

System nerwowy słabiej rozwinięty niż u płazów: mózg jest stosunkowo tak mały, że nie wypełnia całkowicie nawet niedużej jamy czaszkowej; rdzeń pacierzowy rozwinięty lepiej, przeważa masą nad mózgiem i wypełnia cały kanał kręgosłupa.

Co do narządów zmysłów, to oczy posiadają zwykłą budowę kręgowców i są stosunkowo duże, przeważnie bez powiek i gruczołów łzowych Organ słuchu ma znaczną wielkość, jest jednak bardzo zmarniały i służy według wszelkiego prawdopodobieństwa tylko do rozpoznawania kierunku w przestrzeni. Siedliskiem smaku jest w części paszcza, w części zaś wąsiki Nozdrza są przeważnie parzyste, zakończone ślepo, to jest nie mają połączenia z jamą gębową. Jako organ dotyku służą wargi i wąsiki przy pyszczku, czasami płetwy.

Narządem nieznanego nam bliżej zmy-stu jest lin ja n ab oczna, ciągnąca się z boków ciała od głowy do ogona

(tab. 12 fig. 1, 2 i inne) i zaopatrzona obficie w nerwy; służy ona prawdopodobnie do rozpoznawania stopnia ciśnienia wody.

Do narządów, właściwych rybom (ale tylko niektórym), należą jeszcze organy elektryczne, zapomocą których ryba może sprawiać mniej lub więcej silne wstrząśnienia na dotkniętych zwierzętach. Również tylko niektórym rybom, zwłaszcza głębinowym, właściwe są organy świecące.

Wnętrzności mieszczą się w j a m i e ciała, nie mającej przepony podobnie jak u płazów.

Narządy trawienia zaczynają się otworem gębowym w kształcie poprzecznej szpary, ograniczonej wargami, przy których nie -kiedy znajdują się wąsiki. Pysk u-zbrojony jest zazwyczaj zębami, które mogą znajdować się nie tylko na kościach szczękowych i międzyszczęko-wych, ale i na wielu innych, nawet na lukach skrze-lowych i kościach gardłowych. Zęby miewają kształt rozmaity i służą do rozmaitych celów—do przytrzymywania zdobyczy lub do jej rozdrabniania. Niektóre ryby nie mają zębów wcale. Język mają nie wszystkie, a tam, gdzie jest, bywa on zwykle mały, słabo ruchomy lub zupełnie przyrosły do dna jamy gębowej. Przewód pokarmowy, ze zwykłemi częściami, otwiera się do steku lub samodzielnie. W jelicie cienkiem niektóre ryby mają fałd spiralny, powiększający ich powierzchnię wewnętrzną. Wątrobę i śledzionę posiadają wszystkie ryby, nie miewają natomiast ślinianek.