page0056

32 Ryby kościste: Oierniopromienne (Ókuniowate. Barwenowate).

1 PODGROMADA.

Ryby Kościste (Teleostei).

Szkielet skostniały, zawsze jednak z pewną liczbą chrząstek; kręgosłup podzielony na szereg dwuwklęsłych kręgów; żebra dobrze rozwinięte; mniej lub więcej liczne ości mięśniowe. Płetwy o promieniach kostnych—ciernistych lub miękkich; ogon zwykle równopłatowy. Skóra pokryta łuskami, rzadziej płytami kostnemi, bardzo rzadko naga. Skrzela z pokrywą, złożoną z części kostnych; pęcherz pławny zwykle jest; jelito bez fałdu spiralnego.

Obszerny dział ryb, obejmujący przeważną większość istniejących obecnie (okrągło 8500 gatunków, z tego 62 u nas), a rozpadający się na 6 rzędów: 1) Cier-niopromienne (Acanthopteri), 2) Zrosło gardłe (Pharyngognathi), 3) Zrosłoszczę-kie (Plectognathi), 4) Pędzloskrzelne (Lo-phobranchii), 5) Miękkopromienne otwartc-pęcherzowe (Physostomi) i 6) Miękkoprc-mienne zamkniętopęcherzowe (Anacanthini).

1 Rząd. Cierniopromienne cz Cierniopłelwe (Acanthopteri)

W przedniej części płetw: grzbietowej, odbytowej i brzusznych promienie cierniste (najmniej 3). Płetwy piersiowe osadzone wysoko, brzuszne przeważnie tuż pod niemi — bardzo rzadko w tyle ciała. Łuski zwykle grzebyko-wate. Pęcherz pławny zamknięty. Kości szczękowe i międzyszczękowe ruchome, a dolne gardłowe zwykle niezrosłe ze sobą.

Przeważnie morskie i drapieżne; dużo ważnych jako pożywienie dla ludzi. Jest to największy z rzędów: okrągło 4000 gatunków, z tego 18 u nas.

1 Rodzina. Ókuniowate (Percidae).

Ciało ścieśnione z boków, dość wysokie; płetwa grzbietowa zwykle podwójna; pokrywa skrzelowa z ząbkami lub kolcami; pysk bez wąsików. 500 gatunków, z nich 7 u nas.

Tab. 12 fig. 1. Okuń rzeczny (Per-ca fluyiatilis), wielkości średniej (dl. 25 — 40 cm i do 2,5 kg wagi); ciało dość wysokie; 2 płetwy grzbietowe; wieczko pokrywy skrzelowej z kolcem. Po bokach ciała 6—9 wyraźnych ciemnych pręg poprzecznych. Zamieszkuje rzeki, stawy i jeziora Europy i A zji płc.;

u nas pospolity wszędzie. Bardzo drapieżny i żarłoczny; mięso jadalne.

Tab 12 fig. 2. Sandacz pospolity

(Lucioperca sandra), znacznie większy (dł. 50—100 cm. i więcej, waga 10 — 20 kg), ciało bardziej wysmukłe i mniej wysokie, pręgi poprzeczne na bokach mniej wyraźne; wieczko bez kolca, ale z ząbkami. Zamieszkuje większe rzeki

1    jeziora o czystej, głębokiej wodzie; u nas mniej pospolity od okunia. Również drapieżny; mięso bardzo cenione.

2    Rodzina. Barwenowate (Mullidae).

Ciało podłużne, niższe niż u poprzednich, okryte dużą, cienką łuską, przeważnie jaskrawo ubarwione; 2 płetwy grzbietowe; pokrywa skrzelowa bez ząbków. Pysk z 2 wąsikami. Wyłącznie morskie, nieduże; karmią się drobniejszemi zwierzętami (mięczaki, skorupiaki), a także gnijącemi szczątkami roślin i zwierząt. Mięso bardzo smaczne. 34 gatunki, przeważnie zwrotnikowe.

Tab. 12 fig. 3. Barwena pospolita

(Mullus barbatus), nieduża ryba (25 — 40 cm), pięknej karminowej barwy z srebrzysto połyskującym brzuchem. Za-