page0052

28 Ryby

miennych albo cierniopłetwych; mające wszystkie miękkie albo co najwyżej 1 (pierwszy) ciernisty—ryb człon-kopromiennych cz. miękkopłetwych. U takich ryb druga płetwa grzbietowa może nie mieć wcale promieni; przedstawia ona wówczas wiotki fałd skórny, wypełniony tłuszczem i nosi nazwę płetwy tłuszczowej. Ogonowa nie miewa nigdy promieni ciernistych.

Płetwy parzyste mają zwykle kształt wachlarzowaty, rzadziej bywają wydłużone. Ogonowa bywa na końcu równo przycięta, zaokrąglona lub sier-powato wcięta i składa się z 2 płatów równych (równopłatowa) albo też nierównych, kiedy górny płat jest większy od dolnego (różnopłatowa).

słość zprzodu i ztyłu; szczątki tej struny zachowują się zawsze w postaci krążków chrząstkowych pomiędzy po-szczególnemi kręgami.

Z kręgami łączą się zazwyczaj dość liczne żebra, chrząstkowe lub skostniałe w całości albo częściowo. Mostka nie bywa nigdy. U bardzo wielu ryb kościstych obok zwykłych żeber znajdują się przy kręgosłupie dodatkowe kości (ości mięśniowe), kształtu żeber, będące właściwie skostnieniami błon mięśniowych, a służące jako podpora dla muskulatury tułowia. Nad kręgosłupem a w części ogonowej i pod nim znajdują się nieduże cienkie kości, służące za oparcie dla płetw⁷ (dźwiga c z e płetw).

Ryc. 14. Szkielet okunia: a, b—płetwy grzbietowe, c—ogonowa, d—podogonowa. ć—brzuszna, /—piersiowa.

Szkielet (ryc. 14) bywa chrząst-kowaty (ryby chrząstkowate o niższej, mniej doskonałej budowie) albo kostny (ryby kościste o budowie wyższej), nigdy jednak w zupełności, zawsze bowiem obok kostnych części zawiera liczne chrząstki.

U niektórych ryb chrząstko waty ch (np. u jesiotra) zamiast kręgosłupa znajduje się wzdłuż grzbietu galaretowaty, nierozczłonkowany pręt, otoczony błoniastą lub chrząstkowatą pochwą, a zwany struną grzbietową (w mowie potocznej wyzigą). Zarodki wszystkich ryb posiadają zawsze taką strunę grzbietową, która przy dalszym rozwoju rozpada się na szereg kręgów kostnych lub chrząstkowych, mających wklę-

Wielka liczba tych różnych dodatkowych kości sprawia, że mięso rjb jest naogół tak bardzo „ościste”.

Czaszka u niektórych ryb chrząstko-watych przedstawia jednolitą chrząstkowatą grubościenną torebkę, nie rozdzieloną na części, u innych częściowo skostniałą. U ryb kościstych składa się z wielu części, mniej lub więcej dokładnie skostniałych. Jama czaszki jest bardzo mała, co odpowiada małej objętości mózgu. W skład aparatu kostnego pyska wchodzi znaczna liczba kości (lub chrząstek), większa niż u wyższych kręgowców (ryc. 15).

Oprócz tego na spodniej stronie głowy za aparatem szczękowym mieści się szereg łuków kostnych (lub chrząstkowych), z których pierwszy (podję-