page0050

— 36

rozumiemy urządzenie albo zakład, w którym dzieci jednej albo więcej rodzin pod kierownictwem jednej albo więcej osób nauczających w pewnym oznaczonym czasie, kształcą się przez naukę w ten sposób, ażeby stały się zdolnemi do wiernego spełniania swego późniejszego zadania w życiu, a przez to też do osiągnięcia swego wiecznego celu. Początek swój zawdzięcza ona z jednej strony potrzebom domu rodzicielskiego, z drugiej strony wymogom społecznego życia w Kościele i państwie. Skoro tylko rodzice nie byli w stanie dać dzieciom odpowiedniego do wymogów wykształcenia, albo chcieli im dać wyższe wykształcenie, niż to, które sami posiadali, musieli się oglądać za osobistością, któraby okazujące się pod tym względem braki uzupełnić potrafiła. W rzeczywistości mogą w państwach cywilizowanych tylko niektórzy rodzice dać dzieciom odpowiednie wykształcenie; a reszcie niedostaje bądź to potrzebnej wprawy, bądź czasu, a niekiedy też ochoty i zamiłowania. Domowe wychowanie obejmuje pedagogiczną stronę tylko w ściślejszem znaczeniu tego słowa, naukową zaś najczęściej jest tylko w stanie. przygotować. Dalej niektórych tylko rodziców stać na to, ażeby mogli trzymać dla swoich dzieci nauczyciela domowego (guwernera, ochmistrza). Nadto prywatne wykształcenie w domu jest po największej części jednostronnem, dzieci otrzymają je tu za nadto zastosowane do swego stanu, za mało przyzwyczają się one do życia publicznego i wspólnego, często musi się z niemi zbyt względnie obchodzić i za mało nabywają wprawy w obcowaniu z ludźmi z niższych i biedniejszych klas. Wspólnemu tedy wychowaniu należy dać pierwszeństwo przed wyłącznie domowem, ono je uzupełnia i rozszerza we wszystkich kierunkach i jak najlepiej przygotowuje do publicznego życia. Szkoła jest rozszerzoną rodziną, a zmiejszoną społeczną in-stytucyą. Rodzina i społeczność podaje sobie w niej rękę! Życie rodzinne przysposabia się w szkole na życie dla Kościoła i dla państwa.

Lecz państwo też potrzebuje szkoły celem wykształcenia sumiennych i światłych obywateli i zdolnych urzędników, Kościół celem wychowania wiernych członków i zdatnych przełożonych, a nadewszystko celem wypełnienia swego ogólnego zadania w głoszeniu ludziom prawd zbawienia i w przy-

http://rcin.org.pl