page0057

33

Ryby kościste: Cierniopromienne (Makrelowate. Ramieniopłetwe).

mieszkuje morze Śródziemne i Atlantyk u wybrzeży Francji; dostarcza smacznego mięsa, cenionego bardzo już u Rzymian.

3 Rodzina. Makrelowate (Scombridae).

Ciało wydłużone, wrzecionowate, pokryte małemi łuskami lub bez widocznych łusek; głowa mała, ogon szczupły, często mocno wycięty. Płetwa grzbietowa pojedyncza ze słabo rozwiniętą, i krótką, częścią ciernistą, albo też 2 płetwy grzbietowe i wtedy tylna dłuższa, rozdzielona zwykle na szereg drobnych płetewek, podobnież jak i odbytowa; pokrywa skrze-lowa gładka. Wyłącznie morskie; trzymają się wielkiemi gromadami; drapieżne i żarłoczne; stanowią bardzo ważny przedmiot rybołóstwa. Przeszło 100 gatunków u nas.

Tab. 12 fig. 4. Makrela właściwa

(Scomber scomber), średniej wielkości (dł. 30 —60 cm), okryta bardzo drobną gładką łuską; płetwy grzbietowe odsunięte od siebie; za tylną i podogonową szereg (6 — 8) małych płetewek. Zamieszkuje morze Śródziemne i Atlantyk; towarzyszy w wielkich gromadach śledziom, któremi się karmi. Dostarcza smacznego mięsa. Nieliczna w Bałtyku.

Tab. 12 fig. 5. Tuńczyk pospolity

(Thynnus yulgaris), duża ryba (dł. do 3 m. i 150—300 kg. wagi, czasami na wet więcej); ma płetwy grzbietowe zbliżone i większą liczbę płetewek niż makrela; ogon o silnie wyciągniętych końcach, niezupełnie równopłatowy. Zamieszkuje morze Śródziemne a w części i Atlantyk. Na wiosnę zbliża się do wybrzeży dla tarła; karmi się śledziami, makrelami i t. p. Dostarcza bardzo smacznego mięsa. Głównem miejscem połowu jest Sycylja i Sardynja.

Tab. 12 fig. 6. Podnawka pospolita (Echeneis remora), mała ryba (dł. 25 cm), o przedniej płetwie grzbietowej, przekształconej w przyrząd przy-sawkowaty, złożony z 2 szeregów poprzecznych fałdów, podpartych promieniami ciernistemi. Ciało okryte bardzo drobną łuską; bez małych płetewek. Zamieszkuje morze Śródziemne; przytwierdza się przysawką do większych ryb (tuńczyków, rekinów) oraz statków i tak podróżuje.

4 Rodzina. Ramieniopłetwe (Pediculati).

Ciało przeważnie nagie z dużą głową i przednią płetwą grzbietową rozbitą na kilka sterczących samotnie ruchomych promieni ciernistych, pozbawionych fałdu skórnego; tylna grzbietowa i podogonową

Ryc. 20. Cierniczek z gniazdem.

małe i krótkie. Płetwy piersiowe o bardzo wydłużonych kościach, podtrzymujących promienie, wskutek czego są jakby osadzone na ramionach. Brzuszne umieszczone pod gardłem, przed piersiowemi. Otwór skrzelowy mały. Morskie, drapieżne; 30 gatunków.

Tab. 12 fig. 7. Żabnica pospolita cz. żaboryb albo djabeł morski (Lo-phius piscatorius), dość duża ryba (dł. 60 — 180 cm.), dziwacznej postaci: ma wielką płaską głowę z oczami na wierzchu i olbrzymią paszczą, silnie uzębio ną; wolne promienie wydłużone, pierwszy z ruchomym płatkiem na wierzchu.

Atlas państwa zwierzęcego. Cz. III. — 3