page0061

Ryby kościste: Brzuchopłetwe (Łososiowate. Śledziowate). 37

Tab. 13 fig. 6. Łosoś właściwy

(Salmo salar), duża ryba (dł. 50—120 cm i więcej, waga 5—15 kg i więcej), pysk ma szeroko rozcięty, ostry i wydłużony, z wyrostkiem na przodzie żuchwy, przybierającym u samca w okresie tarła kształt haka; zęby mocne, stożkowate; płetwa grzbietowa mała, początek jej wypada przed płetwami brzu-sznemi. Zamieszkuje morza u północnych i zachodnich wybrzeży Europy; na wiosnę wchodzi na tarło do rzek, docierając aż do ich górskich źródlisk, i wraca stamtąd w jesieni. U nas w zlewisku Bałtyku, dochodzi do Karpat. Mięso bardzo cenione.

Tab. 13 fig. 7. Pstrąg górski (Salmo fario), znacznie mniejszy (dł. 20 — 30 cm i więcej, waga do 1 kg, wyjątkowo więcej), z pyskiem krótkim i tępym; ubarwienie bardzo zmienne, ale zawsze upstrzone czerwonemi plamkami w niebieskiej obwódce. Zamieszkuje czyste potoki i jeziora Europy, zwłaszcza w górach, karmi się małemi rybami, a także owadami. U nas w górskich częściach dorzecza Wisły, Dniestru i Prutu, a także w Niemnie. Pstrągi hoduje się w umyślnych sadzawkach (pstrągarnie). Mięso bardzo cenione.

Tab. 13 fig. 8. Głębiel pospolity

(Coregonus Wartmani), wielk. śred. (dł. 30—60 cm), pysk mało rozcięty, o zębach drobnych, słabych, łatwo wypadających; często bezzębny; płetwa grzbietowa krótka, początek jej wypada na-równi z płetwami brzusznemi; ogon mocno widlasty. Zamieszkuje wielkie jeziora w północnych Alpach; przebywa w głębinie, jedynie w okresie tarła zjawia się na powierzchni wody. Mięso bardzo cenione.

U nas z tego rodzaju żyją 2 gatunki w wielkich jeziorach Pojezierza Bałtyckiego, a poza tern także częściowo na Kujawach: dość pospolita sielawa (Coregonus albula), małego wzrostu (dł. 15—25 cm, rzadko więcej) i znacznie rzadsza sieja (Coregonus maraena), większa (dł. 50 — 60 cm); mięso obu bardzo cenione.

5 Rodzina Śledziowate (Clupeidae).

Ciało okryte gładkiemi, łatwo odpada-jącemi łuskami; pysk bez wąsików, mały, z drobnemi, zaledwie dostrzegalnemi zębami; płetwa grzbietowa jedna, mała; pod-ogonowa stosunkowo większa; otwór skrze-łowy bardzo szeroki; pęcherz pławny pojedynczy. Przeszło 160 gatunków w morzach wszystkich części świata. Karmią się drobnemi skorupiakami i mięczakami; trzymają się w wielkich stadach; na tarło zbliżają się do brzegó\v, a niektóre wchodzą nawet w rzeki. Wszystkie prawie dostarczają smacznego mięsa i stanowią obok wątłuszowatych najważniejszą rodzinę ryb pod względem gospodarczym. U nas obserwowano 3 gatunki.

Tab. 13 fig. 9. Śledź zwyczajny

(Clupea harengus), nieduża ryba (dł. 20—35 cm); zamieszkuje stadami północne części Atlantyku, morze Północne i Bałtyk. Rocznie poławia się tysiące miljonów śledzi, idących do handlu rozmaicie przyrządzonych i pod róż-nemi nazwami; wędzone noszą nazwę pik ling ów.

Równie ważną rybą tych samych mórz jest szprotka cz. kilka (Clupea sprattus), znacznie mniejsza (dł. 10 — 15 cm), zależnie od przyrządzenia znana pod swoją nazwą, albo też jako rosyjskie sardynki lub norweskie anczowy. W morzu Śródziemnem i u brzegów Europy płd.-zach. takim samym ważnym przedmiotem połowu jest sardynka cz. pilchard (Cl. sardina s. pilchardus), nieco większa (dł. 15 — 25 cm) oraz mała sardela (Engraulis encrassicolus) — dł. 12 — 20 cm. Aloza cz. koza (Clupea alosa), jedna z największych (dł. 30 — 70 cm) i finta (Cl. finta) nieco mniejsza (dł. 30 — 50 cm) wchodzą na tarło do rzek, między innemi do Renu i Wisły, Dniepru i Dniestru; stanowią również ważny przedmiot połowów.