page0067

Ryby: Smoczkouste. Bezczaszkowce. 41

5 PODGROMADA.

Ryby Smoczkouste (Cyclostomata).

Ciało węgorzowate, okryte nagą skórą, bez płetw parzystych, tylko z nieparzy-stemi, o promieniach chrząstkowych. Szkielet chrząstkowy, złożony jedynie z czaszki i kręgosłupa, niepodzielonego na kręgi (struua grzbietowa). Skrzela z 6—7 otworami. Otwór pyszczka bez szczęk, w kształcie przysawki okrągłej lub półokrągłej, z ro ■ gowemi zębami wewnątrz lub bez nich. Nozdrza pojedyncze. Bez pęcherza pławnego.

Mieszkają w rzekach lub morzach; prowadzą życie pasorzytne lub półpasorzytne, przysysając się do różnych ryb. 7 gatunków, u nas 3.

Tab. 14 fig. 8. Minóg rzeczny (Pe-tromyzon fiuviatilis), śred. wielk. (dł. 30—50 cm), pysk bez wąsików, 7 otworów skrzelowych, wyraźne oczy i wyraźne 2 płetwy grzbietowe. Mieszka w Bałtyku i innych morzach Europy; na tarło wchodzi do rzek, u nas do Wisły i Dźwiny dość licznie. Młode wszystkich minogów, zwane węgornica-mi, różnią się od dorosłych (przysaw-ka bez zębów, oczy ukryte pod skórą i t. p.) i odbywają przeobrażenia. Mięso smaczne.

6 PODGROMADA.

Bezczaszkowce (Acrania s. Leptocardii).

Ciało lancetowate, okryte skórą nagą, bez płetw parzystych, tylko z płetwowatą obwódką na ogonie, nie mającą promieni. Szkielet błoniasty, złożony tylko ze struny grzbietowej, bez czaszki; nad struną leży rdzeń pacierzowy, mózgu niema. Z narządów zmysłów tylko oko nieparzyste w ksztacie plamki barwnikowej na przo-dzie ciała i dołek węchowy. Otwór pyszczka z czułkami. Przełyk nosi nazwę w o r-ka skr żelowego i ma ściankę przebitą mnóstwem poprzecznych szczelin, prowadzących do otaczającej go jamy okołoskrzelowej, która znów otwiera się nazewnątrz małym otworem skrzelowym na brzusznej stronie. W worku skrzelowym odbywa się oczyszczanie krwi i przemiana żylnej w tętniczą. Układ .naczyniowy złożony z tętnic i żył, ale bez odrębnego serca, krew biała. Jajorodne.

Jest to bardzo mała grupa (1 gatunek) najniższych kręgowców, tak wybitnie różniąca się od ryb, że dziś uważa się ją za osobną gromadę.

Tab. 14 fig. 9. Lancetnlk (Amphio-xus lanceolatus), niedłuższy od małego palca (dł. 5—7 cm), bezbarwny, pół-przeświecający; zamieszkuje morza strefy umiarkowanej, między innemi w Europie, zagrzebany w piasku u wybrzeży; żywi się drobnemi żyjątkami.