page0064

40 Ryby chrząstkowe: Żarłacze. Płaszczki.

4 PODGROMADA.

Ryby Chrząstkowe cz. Spodouste (Chon-

dropterygii).

Szkielet chrząstkowy, bez tkanki kostnej; czaszka jednolita, bez podziału na części. Skóra bez łusek z drobnemi skostnieniami, czyniącemi ją szorstką, albo z większemi płytami kostnemi. Płetwy wszystkie z promieniami rogowemi; brzuszne daleko w tyle; ogon nierównopłatowy. Skrzela z pokrywą nieruchomą, zato z boków ciała albo na spodniej jego stronie 5, rzadziej 6 — 7 otworów skrzelowych. Otwór gębowy na spodniej stronie pyska, w kształcie poprzecznej szczeliny, zwykle uzbrojony mniej lub więcej śpiczastemi zębami; jelito z fałdem spiralnym; pęcherza pławnego niema. Mózg i zmysły lepiej rozwinięte niż u wszystkich innych ryb.

Zamieszkują morza, w liczbie 285 ga-sunków i są drapieżne; jedne wydają żywe potomstwo, inne składają nieliczne, ale duże jaja z rogową powłoką (ryc. 19 na str. 31).

1 Rząd. Żarłacze c

Ciało wrzecionowate, z otworami skrzelowemi (5 — 7) po bokach i dra-pieżnem uzębieniem, złożonem z licznych trójkątnych zębów o brzegach ostrych, często piłkowanych. Pływają znakomicie, są bardzo żarłoczne; niektóre dorastają olbrzymich rozmiarów i są niebezpieczne nawet dla ludzi. Zamieszkują przeważnie morza zwrotni-

Rekiny (Sąualides).

kowe. Mięso niektórych jadalne, wątroba dostarcza tłuszczu (tranu), a z płetw otrzymuje się żelatynę. 140 gatunków.

Tab. 14 fig. 5. Żarłacz albo rekin Rondeleta (Carcharodon Rondeletii), jeden z większych (dł. do 13 m), z du-żemi trójkątnemi zębami, niebezpieczny dla ludzi; różne morza—od Śródziemnego aż do Australji.

2 Rząd. Płas

Ciało przeważnie płaskie, szerokie, razem z rozszerzonemi płetwami pier-siowemi tworzące rodzaj krążka, na którego górnej stronie znajdują się oczy; otwory skrzelowe w liczbie 5 na stronie spodniej. Skóra częściowo naga. Ogon cienki, wyraźnie oddzielony od tułowia Płetwy podogonowej niema wcale; grzbietowa zwykle na ogonie. Zamieszkują morza w pobliżu brzegów, niektóre wody słodkie; karmią się przeważnie mięczakami i skorupiakami; 140 gatunków.

Tab. 14 fig. 6. Piła pospolita (Pri-stis antiąuorum), dość duża (dł. 1,5 — 2 m), stanowi przejście do poprzednie-

czki (Rajides).

go rzędu, ma bowiem wydłużony kształt ciała rekinów, ale otwory skrzelowe na spodniej stronie; pysk wyciągnięty w długi wyrostek z zębami po obu stronach, jak w pile. Zamieszkuje Atlantyk i morze Śródziemne.

Tab. 14 fig. 7. Drętwik marmurko-wany (Torpedo marmorata), średniej wielkości (dł. 50 — 150 cm), ciało krąż-kowate z narządami elektrycznemi po bokach. Zamieszkuje Atlantyk, morze Śródziemne, ocean Indyjski; wyładowywanie jego narządów elektrycznych zabija małe zwierzęta, a jest bolesne nawet dla ludzi.