page0060

36 Ryby kościste: Brzuchopłetwe (Sumowate. Szczupakowate. Łososiowate).

tunków). Karmią się roślinami i zwierzętami, martwemi oraz żywemi. Na zimę zapadają zwykle w sen, zakopawszy się w mule. U nas 26 gatunków (przeszło ¹/₈ wszystkich naszych ryb).

Tab. 13 fig. 3. Karp pospolity (Cy-prinus carpio), średniej wielkości (dł. 30—50 cm, waga 1 — 3 kg, niektóre odmiany do 1 m i więcej dług. i do 15 kg. i więcej wagi): pysk tępy z 4 wąsikami, bardzo długa płetwa grzbietowa i krótka podogonowa, każda z jednym potężnym kolcem, ogon głęboko wcięty; łuski wielkie. Pochodzi z Azji wsch., od wieków rozpowszechnił się w całej Europie i Amer. Płc.; hodowany wszędzie w stawach i sadzawkach w bardzo wielu odmianach; dziko w rzekach i jeziorach. Dostarcza smacznego mięsa (najbardziej ceniona ryba w całej rodzinie).

Z innych naszych ryb karpiowatych zasługują na uwagę: karaś (Carassius yulgaris), mniejszy od karpia (dł. 7— 30 cm), z ciałem Wysokiem, bez wąsików, z długą płetwą grzbietową; lin (Tinca yulgaris), wielkości karpia, z 2 wąsikami i krótką płetwą grzbietową; płoć (Leuciscus rutilus), ukleja (Albur-nus), leszcz (Abramis)—wszystkie 3 bez wąsików i z krótką płetwą grzbietową; boleń (Aspilus rapax), bez wąsików; brzana (Barbus fiuyiatilis) z 4 wąsikami jak karp, ale bardziej wysmukła i z krótką płetwą grzbietową.

W akwarjach hoduje się u nas karasia złotego cz. złotą rybką (Carassius auratus), pochodzącą z Chin.

2 Rodzina. Sumowate (Siluridae).

Ciało okryte nagą, śliską skórą lub kostnemi płytami, ale nigdy łuskami. Pysk z wąsikami; zamiast płetwy grzbietowej czasami tylko tłuszczowa. 550 gatunków z wód słodkich przeważnie strefy gorącej; u nas i wogóle w Europie tylko 1 gatunek.

Tab. 13 fig. 4. Sum pospolity (Si* lurus glanis), największa stała ryba wód słodkich Europy (dł. 2—4 m, waga 20—150 kg i więcej) o skórze nagiej, z bardzo małą płetwą grzbietową

i długą podogonową; przy pysku 2 długie wąsiki i 4 krótkie; zęby liczne drobne, ustawione szczotkowato. Zamieszkuje głębokie rzeki i jeziora, zwłaszcza w dorzeczu Dunaju. Bardzo drapieżny i żarłoczny; zwabia ofiary ruchami wąsików; oprócz ryb chwyta i połyka kaczęta oraz gęsięta. Mięso mało cenione; z pęcherza wyrabia się klej tak samo, jak z jesiotra.

W Nilu żyje sum elektryczny (Ma-lapterurus electricus), znacznie mniejszy (dł. 1 m), z organami elektryczne-mi, których działaniem ogłusza ofiary.

3 Rodzina. Szczupakowate (Esocidae).

Skóra z drobnemi, mocno osadzonemi łuskami; pysk bez wąsików; otwór skrze-lowy duży; płetwa grzbietowa mała i osadzona w tyle tuż nad podogonową; pęcherz plawny pojedynczy. 7 gatunków słodkowodnych ze strefy umiarkowanej i północnej. U nas tylko 1.

Tab. 13 fig. 5. Szczupak pospolity

(Esox lucius), duża ryba (dł. 50—100 cm i więcej, waga 5—15 kg i więcej), z długim, płaskim pyskiem kształtu ka* czego dzioba, o wystającej żuchwie, uzbrojonej wielkiemi, stożkowatemi zębami; górne zęby drobne. Zamieszkuje całą Europę, Azję płc. i Amer. Płc.; u nas pospolity wszędzie, z wyjątkiem bystrych wód górskich. Nadzwyczaj drapieżny; oprócz ryb jada także płazy, kaczki, gęsi, szczury wodne. Mięso bardzo cenione.

4 Rodzina. Łososiowate (Salmonidae).

Całe ciało okrywają gładkie, mocno osadzone łuski małe lub średniej wielkości; pysk bez wąsików, przeważnie silnie uzębiony; za płetwą grzbietową mała płetwa tłuszczowa; pęcherz pojedynczy, duży. 160 gatunków, przeważnie słodkowodnych; W morzach mało gatunków i te wchodzą zawsze do rzek na tarło. Drapieżne. Mięso wszystkich prawie bardzo smaczne. U nas jest to jedna z liczniejszych rodzin (8 gatunków).