page0046

36

znają istnienie duszy. Bo dusza nadaje formę ciału. Świadomość mej jedności mogę zachować tylko dlatego, że moja samoistność więcej niż piramidy egipskie niewzruszona, widzi płynącą rzekę mego życia i jednoczy w swej p o-jedynczości napływające fale życia organicznego z falami, które uchodzą i odpływają. Dusza wśród nieustannego ruchu cząstek mate-ryalnych trzyma węzeł organizmu, ożywia organa i wszystkie żywioły utrzymuje w jedności, w swojem „j a“. To ja, które nieustannie powraca w mowie ludzkiej, odsłania nam zatem swą naturę, jako pojedynczą, niemateryalną, duchową!

Człowiek mówi: ja czuję, doznaję wrażeń, czyli jaśniej, mam świadomość równocześnie różnych wrażeń. Jest to fakt niezaprzeczalny, że za pośrednictwem zmysłów : oka, ucha, powonienia, smaku i dotykania poznajemy rzeczy zewnętrzne, materyalne. Ale trzeba tu odróżnić to, co jest czysto fizyczne od tego, co jest czysto umysłowe.

Analizujmy fakt wrażenia, czucia. Ciało świetlane uderza na soczewkę mego oka, — ciało dźwięczne, na nerw słuchowy mego ucha; te dwa wrażenia fizyczne przechodzą do mózgu, jak chcą fizyologowie, na co zgoda : tam jakiś zwój doznaje wstrząśnienia. Lecz to wrażenie czy wstrzą-śnienie fizyczne nie jest to samo, co czucie, jakiego dusza doznaje; wrażenie bowiem fizyczne o tyle tylko staje się czuciem, o ile jest spostrze-

http://rcin.org.pl