page0050

26 Płazy skrzelodyszne. Płazy beznożne. Ryby.

2 Podrząd. Skrzelodyszne cz. Rybiastki (Perennibrancliiata

s. Iclitliyoidea).

Zachowują, przez całe życie 3 pary skrzeli i oddychają w ten sposób jednocześnie płucami i skrzelami; kręgi wklęsłe zprzodu i z tyłu, z wyzigą. Ciało wydłużone z bardzo wątłemi odnóżami, czasem tylko 2 przednie odnóża; palce często kikutowate. Koło 10 gatunków, przeważnie wodnych, u nas niema żadnego.

Tab. 11 fig. 8. Odmieniec jaskiniowy (Proteus anguineus), większy od naszych jaszczurów (dł. 20 — 30 cm), o ciele mocno wydłużonem, z 2 parami bardzo wątłych odnóży. Zamieszkuje wody podziemne w jaskiniach Krainy i Dalmacji i, jak większość zwierząt jaskiniowych, ma zmarniałe oczy, ukryte pod skórą, i skórę bladą bez barwnika (od przeświecającej krwi wydaje się różowawą). Bardzo dobrze daje się hodować w akwarjach. Karmi się robakami i kijankami żab.

Tab. 11 fig. 9. Syrena jaszczurko-wata (Siren lacertina), sporej wielkości (dł. 65—75 cm), ma tylko przednie odnóża; szczęki z rogową pochwą, jak u kijanek. Zamieszkuje Am. Płc., przebywa na wilgotnych brzegach błot i potoków między mchem, liśćmi opadłemi i t. p.; karmi się przeważnie robakami; wydaje słaby, kwakający głos.

3 Rząd. Płazy beznożne (Gynmophiona)

Ciało wydłużone, robakowate, bez nóg i ogona; skóra z poprzecznemi brózdami, co im nadaje wygląd robaków pierścieniowatych. Dorosłe oddychają płucami. Oczy mniej lub więcej zmarniałe. Kręgi wklęsłe zprzodu i zty-łu, ze szczątkami wyzigi. Żyją w ziemi na wzór dżdżownic; karmią się robakami oraz innemi małemi zwierzętami. Rozwój poznano tylko u niektórych.

Przeszło 30 gatunków ze streJy gorącej Starego i Nowego Świata.

Tab. 11 fig. 10. Marszczelec obrącz kowaty (Siphonops annulatus), dość spory (dł. 40 cm i więcej), z 85 — 95 białawemi szerokiemi obrączkami na ciele; oczy przeświecają wyraźnie przez skórę. Zamieszkuje Brazylję; wkopuje się w ziemię, na 1 m i głębiej.

V. GROMADA.

Ryby (P i s o e s).

Kręgowce wodne, zimnokrwiste (zmiennociepłe), z bardzo nielicznemi wyjątkami jajorodne, o skórze, okrytej kostnerri łuskami lub tarczami (bardzo rzadko nagiej); mające 2 pary odnóży w kształcie płetw parzystych, a oprócz tego jeszcze płetwy nieparzyste; potylica z 1 kłykciem stawowym albo też zupełnie bez kłykcia. Oddychają stale skrzelami; krążenie krwi zupełne, ale pojedyńcze; szkielet kostny lub chrząstkowy

Kształt ciała wrzecionowaty, ścieśniony z boków. Szyi nie bywa nigdy; głowa łączy się bezpośrednio i nie ruchomo z tułowiem, wskutek czego przód ciała jest sztywny i bardzo mało ruchliwy; zato ogon jest nadzwyczaj mięsisty i giętki i ruchami swemi umożliwia rybie szybkie posuwanie się.

Skóra bywa naga tylko wyjątkowo (sum, ryby elektryczne), zwykle zaś okryta jest łuskami. Są to skostniałe, cienkie, giętkie płytki, osadzone