page0040

26

Uwaga. Wyraz >wykształcenie* bywa w rozmaitem znaczeniu używany:

a)    Oznacza czynność kształcenia, wychowania, tak że poniekąd wychowawcę można nazwać rzeźbiarzem, t. j. rzeźbiarzem młodzieży. Ma bowiem dziecko na wzór Jezusa Chrystusa wykształcić, wyrzeźbić, a przez to uszlachetnić;

b)    Oznacza też rezultat tej działalności wychowawczej; mówi się tedy: Jen człowiek posiada wykształcenie, jest wykształcony. Tu rozróżnia się wykształcenie ogólne i specyalne albo zawodowe wykształcenie.

Przez pierwsze rozumiemy sumę tych zręczności i wiadomości (formalne l materyalne wykształcenie), jakie są każdemu pojedynczemu człowiekowi potrzebne do rozwoju so-cyalnego dobra w familii, państwie i kościele; przez zawodowe zaś wykształcenie rozumiemy sumę tych zręczności i wiadomości, jakie są konieczne do wykonywania jakiegoś zawodu.

Przez wykształcenie ludowe rozumiemy całe życie duchowe jakiegoś ludu. Obejmuje ono osobliwie: a) wiadomość i wykonywanie religii; następnie b) świadomość czytania, pisania i rachowania, jako podstawy wszelkiego wykształcenia; dalej c) biegłość w mowie i zrozumienie mowy, poznanie pojedynczych znakomitych dzieł literatury, historyi ojczystej i powszechnej przynajmniej w zarysie, tudzież d) szlachetne znalezienie się w obcowaniu z ludźmi, estetyczny zmysł i delikatny moralny takt.

Wykształcenie^ nie jest wielką bezładną masą wiedzy, lecz zdolnością rychłego oryentowania się we wszystkiem; główny przeto nacisk położyć należy na formalne wykształcenie, jakkolwiek i maLeryalnego zaniedbywać nie należy. Gdyż pierwsze jest tylko przy drugiem możliwe.

6. Czynniki wychowawcze.

1. Przez czynnik' wychowawcze ') w najobszerniejszem znaczeniu rozumiemy wszystko to, co wychowuje. Przeto

’) Słowa czynnik nie trzeba tu brać w nialcmalycznem znaczeniu, gdyż wychowanie nie jest wynikiem mechanicznie działających sił. Tak ze strony wychowawcy jak i wychowanka indywidualna swoboda ma wielkie znaczenie.

http://rcin.org.pl