page0036

26 SlNE'AR-BABILONJA

W najdawniejszych czasach kraj Śine ar rozpadał się na szereg udzielnych księstw, skupionych koło większych miast, które były zarazem ogniskami kultury. Tak np. Nippur (rycina 52 przedstawia wykopaliska tego miasta) było środowiskiem i siedzibą bożka E n 1 i 1 (E11 i 1); miasto Ur (ryc. 53) stolicą Sina, bożka księżyca (po śumeryjsku En-zu, Nannar), Eridu siedzibą kultu Ea, bożka wód itd.

2.    KULTURA SINE'ARU początkowa sięga w bardzo dawne czasy, w całe stulecia przed najstarszemi pomnikami, jakie odnaleziono, a więc przynajmniej 3500 przed Chr. Już w tych zamierzchłych czasach prahistorji było Sine ar pilnie nawadniane zapomocą kanałów, uprawiane zbożem i sezamem, pokryte palmami daktylowemi, winem, jabłonią i figą. Rozległe pastwiska dla owiec, kóz, osłów i bydła rogatego wypełniały resztę. Obok tego polowanie na dziczyznę, na antylopy i lwy, a w końcu rybołóstwo stanowiły zajęcia pierwotnych Sumerów, gdy z życia koczowniczego przeszli w stan rolniczy, osiadły. Cały urodzaj Sine'aru zależy od dobrego stanu kanałów, które roznoszą cenny namuł Eufratu i Tygru, gdy te rzeki od kwietnia poczynają wzbierać, a w czerwcu i lipcu wylewać. Utrzymywanie więc kanalizacji w należytym stanie było pierwszą troską władzy, jaka się utworzyła w oddzielnych powiatach i miastach.

Sumerowie byli z początku wyłącznymi panami w Sine'ar. Był to lud wojowniczy, który, falangą występował w bitwach (ryc. 56); piechota ich była uzbrojona w długie lance i siekiery i w wielkie kwadratowe tarcze ze skóry, które pokrywały całe ciało i tworzyły dlań wał obronny. Na głowie nosili hełm ze skóry. Nie posiadali natomiast łuków, w których użyciu celowali np. Semici i Egipcjanie, Sumerowie bardzo wcześnie zarzucili brodę i strzygli krótko swe włosy.

3.    Najstarsze POLITYCZNE ZRZESZENIA Sumerów (3100—2775), dotychczas nam znane, wskazują na wysoko już rozwiniętą organizację. Na czele miasta i przynależnych wiosek stoi naczelnik-książę i kapłan zarazem, zwany pat es i. Dwa miasta Opis i Kiś zdołały swe wpływy rozciągnąć na okoliczne powiaty i potworzyć królestwa, których władca, zwany lugal (wielki człowiek =król) lub lugal kalama (król kraju), miał pod sobą wszystkich okolicznych książąt. Godności królewskiej udzielał najwyższy bóg Sumerów Enlil z Nippur, gdy wymówił imię władcy.

Najstarszym, historycznie znanym królem w mieście Kiś (III dyn.) był M e-s i 1 i m (około 3200 przed Chr.). On to miał pod sobą wielu lenników w krainie Sumer, z którymi jego następcy nieraz prowadzili walki. Na pewien czas patesi z Lagaś (Telló) zdołali zagarnąć naczelną władzę w swe ręce (około 2950 przed Chr.). Jeden z nich, Eannatum, pobił królów z Opis i Kiś i uwiecznił swe zwycięstwo w tak zw. steli sępów, (ryc. 55, 56, 77; por. o niej niżej rozdział VII). Z jego następców najsławniejszym był Uruka-

http://rcin.org.pl