page0016

6

WIADOMOŚCI WSTĘPNE

chociaż w najdawniejszych czasach spotykamy u Sumerów także linje krzywe. W wielu takich znakach rozpoznać można jeszcze pierwotny obraz rzeczy. (Por. tablicę II).

Zmysł abstrakcyjny Sumerów sprawił, że do konkretnych obrazów poczęto dołączać także pojęcia oderwane. Tak np. obraz gwiazdy * oznaczał

		erwotn	e p ipm o cfu m ero u/
woda-			góra	^ ptak.
		jiec.	ryba	)iiili ręka-
	>	człowiek	jj* głowa.	. = '“*1111
gwiazda			|| dodawanie	jfopn i o uianie

Tabl. II. Pierwotne pismo obrazowe Sumerów

nietylko gwiazdę, ale także „n i e-bo“ i „bóstw o“. Znak dwójki |[ przyjął podobnież znaczenie oderwane „dodawania"; znak czwórki == lub ||j począł wyrażać pojęcie „stopniowania" (t. z w. gunu). Tak np. gunu, dodane do obrazu sztyletu, wyrażało wielki sztylet = miecz; gunu dodane do obrazu ryby (symbolu płodności) służyło na wyrażenie pojęcia oderwanego: „mnożyć się, rozszerzać się“ i t. d. Zwolna doszli Sumerowie do tego, że przez ustawianie obok siebie lub wpisywanie pojedyń-czych znaków, wyrażali pojęcia złożone i oderwane, jak np. obrazy: usta i woda = pić; woda i niebo = deszcz, woda i oko = płakać, łza i t. p.

Wszystkie te kombinacje nie wystarczały jednak, by napisać całe zdanie wraz z jego rzeczownikowemi lub czasownikowemi formami. Było to moż-liwem dopiero wtedy, gdy pismo obrazowe rozwinęło się w zgłoskowe. Wielkie to odkrycie polegało na tern, że np. obrazowi „woda“ (po śumeryjsku ,,a“) nadano nietylko wartość ideograficzną (obrazową) na wyrażenie wody, ale także zgłoskową „a“; obrazowi „nazwisko" (po śumeryjsku „mu") nadano obok wartości obrazowej także wartość zgłoskową „mu“ i t. d. Dopiero na tym stopniu rozwoju pismo śumeryjskie mogło istotnie służyć do oddawania wszystkich pojęć, przypadków i odmian. Za wzór archaicznego pisma Sumerów niech posłuży rycina (ryc. 4).

Pierwotnie znaki pisarskie ryto pionowo jeden pod drugim (ryc. 5). W tym celu dzielono przestrzeń poziomemi linjami na równoległe pola, które potem pionowemi kreskami rozdzielono na długie a wąskie prostokąty. Na każdem polu pisano od góry do dołu, postępując od ręki prawej ku lewej. Jasne pojęcie daje o tern posąg króla Gudei, którego fartuch pokryty jest pismem śumeryjskiem. Później przesunięto wszystko o 90° ku górze i lewej ręce, przyczem pola przemieniły się w kolumny, a prostokąty w zwrotki (rządki), pismo zaś biegło odtąd od lewej ku prawej (ryc. 6 u dołu).

To zatem pismo obrazowo-zgłoskowe przejęli wraz z całą kulturą śume-ryjską pierwsi Semici, którzy zjawili się w Babilonji. Pismo śumeryjskie nie

http://rcin.org.pl