page0026

16 WIADOMOŚCI WSTĘPNE

o głowie ludzkie], a cielsku lwa lub wołu, albo o ciele ludzkiem a głowie ptasiej. Również i duchy złe czyli demony przedstawiano sobie nieraz w formie fantastycznych zwierząt, smoków (ryc. 40, 20) i t. p.

Ze śmiercią nie kończy się wszystko. Dusza nieboszczyka, która nie umiera, idzie w krainę tak smutną, jak u homeryckich bohaterów, gdzie panuje Nergal i nieubłagana Eriśkigal. Z tej krainy śmierci niema już zwyczajnie powrotu do życia; siedm bram piekła strzegą potwory. Ryc. 39 przedstawia amulet z głową takiego potwora, trzymającego swe łapy na bramie, pokrytej płaskorzeźbą. Jej znaczenie niezbyt pewne; według jednych w środku widnieje trup nieboszczyka; koło niego złe demony śmierci; u samego dołu łódź do przeprawy przez rzekę, prowadzącą do piekieł. W łódce osieł, na nim klęczy sama Eriśkigal, bogini podziemia. W swych rękach trzyma węże; szczenię i prosię ssają jej piersi. Za swą panią stoi przewoźnik. Inni upatrują w tym amulecie symbole ochronne przeciw potworowi La-bartu, która była zmorą-straszydłem na dzieci aż po czasy Nebukadne-zara II.

Już Sumerowie starali się złączyć różnorodne zjawiska i zagadnienia kosmiczne w jeden pogląd na świat. To otwarło wrota do rozmaitych kosmologicznych mitów, które .później semiccy Babilończycy przejęli i upiększyli, zmieniając oczywiście nazwy bohaterów. Tak np. fakt stworzenia ziemi przedstawiali sobie Sumerowie w ten sposób, że bóg powietrza i burzy, wojowniczy Enlil (u Babilończyków później Marduk), pokonał ogromnego potwora morskiego Tiamat, (ryc. 41) i przeciął jej cielsko na poły; z jednej utworzył niebo, a z drugiej ziemię, rozdzielając raz na zawsze wody niebieskie i ziemskie, aby się połączyć nie mogły.

Perjodyczną zmianę wiosny, lata i zimy ubrali Sumerowie także w szatę mitu. Bogini urodzaju i miłości Nanaj z Uruk (u Babilończyków później Iśtar) jest także boginią wiosny. Jej ulubieńcem był Dumuzi (babilońsko-fenicki Tammuz-Adonis) symbol wiosny, którego jednak późne lato w postaci odyńca o śmierć przyprawiło. Zrozpaczona bogini udaje się do podziemia, ale Eriśkigal, bogini piekieł, nie chce oddać ani Tammuza, ani nawet wypuścić Nanaji na ziemię. Wobec tego na ziemi wszystko usycha i wymiera, aż wielcy bogowie, przerażeni tym faktem, zmuszają Eriśkigal, by pozwoliła Nanaji wrócić na ziemię. Z nią wraca znowu wiosna, kwiecie, urodzaj i miłość.

Natomiast śumeryjski mit o czynach Gilgameśa zawiera już przymieszki semickie. Gil gameś (biblijny Nimrud?) jest bohaterem największego poematu Babilończyków, który się rozgrywa w mieście Uruk, gdzie Gilgameś jest królem. Bogowie uratowali z potopu (ryc. 45) i obdarzyli nieśmiertelnością Atrahasisa (Xisuthrosa, zwanego także Utnapiśtim lub Samaśnapiśtim); — takie imię nosił w Babilonji biblijny Noe. Tego to ulubieńca wraz z jego żoną bogowie ukryli na dalekiej wyspie, do której zna drogę jedynie Samaś

http://rcin.org. p!