page0054

44 5lNE'AR-BABILONJA

naprzód silne podmurowanie, na którem wznosi się potrójny taras z kapliczką u szczytu. Opierając się na tem niektórzy architekci rekonstruują (ryc. 90) zikkurat i całą świątynię w ten sposób, że na osobnem podmurowaniu osadzają wielki dziedziniec, w którego środku widnieje tarasowa piramida ze stopniami, a na boku wznosi się ikallu, czyli właściwa świątynia; problemu zaś wydostania się na szczyt wieży wcale nie rozwiązują. Inni przedstawiają sobie rzecz całą nieco odmiennie (ryc. 91), i przez system schodów zewnętrznych i wewnętrznych wyprowadzają nas na szczyt tarasowej piramidy chaldejskiej. Jeszcze inni (ryc. 92), uważając, że zikkurat było piramidą nietyle tarasową, ile raczej stopniową, wyprowadzają kapłanów babilońskich do szczytowej kaplicy zapomocą osobnego systemu ramp bocznych. W tej hipotezie słynne świątynie bliźniacze bóstw Anu i Hadad, odkopane w Aśśur, możnaby odbudować tak, jak to widzimy na rycinie 93.

Kto jednak kieruje się raczej opowiadaniem Herodota o 7 stopniach babilońskiej wieży, ten ją odbudowuje w sposób odmienny (ryc. 94). Będzie to więc olbrzymia piramida o 7 stopniach, połączonych ze sobą bocznemi schodami. Ten sam problem, tylko w sposób kombinacyjny, rozwiązuje Chi-piez. Przedstawia on 2 możliwości; albo rampy pojedyńczej (zob. ryc. 95), która stopniowo wznosi się‘ ciągle ku górze naokoło czterech boków wieży, albo też rampy podwójnej. Jak widzimy na ryc. 96 system tarasów i ramp został tu uwzględniony równomiernie z wielkim zyskiem dla estetycznego wyglądu całości. Niema zgody między uczonymi co do znaczenia i myśli, jaką miały wyrażać zikkuraty babilońskie. Naukowo dość uzasadnionem wydaje się zdanie tych, co twierdzą, że zikkurat miała wyrażać przedewszystkiem majestat i potęgę władzy najwyższego bóstwa, w którego imieniu królowie wykonywali swą władzę.

Ponieważ epoka Gudei i jego następców nie zachowała żadnych bliższych szczegółów o rozłożeniu świątyń i pałaców, dlatego na tem, co się

0    zikkurat powiedziało, poprzestać tu musimy.

Monumentalnych grobowców nie znała Babilonja ani Asyrja, nawet w czasach największego rozkwitu swej potęgi. Czem tłumaczyć ten dziwny brak w porównaniu np. z Egiptem? Przyczyna leży w naturze i ukształtowaniu krainy Sine ar, która nie posiada gór ani nawet pagórków, ale jedynie teren napływowy, gliniasty. Mieszkańcy Babilonji byli zatem zmuszeni, także

1    przy chowaniu ciał zmarłych, posługiwać się gliną suszoną lub paloną (ryc. 17). Otwory w ziemi lub małe pieczary z cegieł 'służyły za grobowiec, a większe urny czy pitosy za trumny. Tak musiało być przedewszystkiem w czasach najdawniejszych.

Jakoż wykopaliska, dokonane w Sine'ar, wydobyły na światło dzienne cały szereg grobów starobabilońskich tego właśnie pokroju. Tak np. w el-Mugeir (Ur) dokopano się groty grobowej (ryc. 97), wysokiej na półtora me-

http://rcin.org.pl