page0030

12 Jaszczurki: Obrączkowce (Zwitnik białawy). Węże.

5 Podrząd. Obrączkowce (Annulata).

Ryc. 5. Zwitnik białawy.

Różnią się wybitnie od wszystkich innych jaszczurek tem, że mają ciało roba-kowate i skórę grubą, nagą, porozdzielaną poprzecznemi brózdami na szereg obrączek jak u robaków; obok poprzecznych na skórze znajdująsię i podłużne brózdy, a oba te rodzaje brózd razem sprawiają wra-zenie, jaltgdyby skóra była po • kryta czworo-kątnemi łuskami; nóg nie bywa wcale lub tylko bardzo małe przednie; oczy maleńkie, bez powiek, przysłonięte przezroczystą błoną.

Mieszkają w ziemi, wiercąc w niej chodniki; karmią się.owadami i robakami; przeszło 60 gatunków, z nich 4 w krajach nad-śródziemnomorskich.

Zwitnik białawy (Amphisbaena alba), średniej wielkości (dł. koło 50 cm), przypomina z wyglądu ogromnego robaka, barwy żółta-wo-brunatnej z wierzchu, białawej od spodu. Zamieszkuje Amerykę Południową.

W Europie płd., mianowicie na półwyspie Pirenejskim, znajduje się zwitnik szary (Amphisbaena ci-nerea), podobny do tamtego, ale znacznie mniejszy (koło 30 cm).

4 Rząd. Węże (Ophidia).

Gady beznożne, o ciele wydłużonem, wałkowałem, okryłem rogowemi łuskami lub tarczkami, bez wyróżnionych części: granicę między tułowiem a ogo nem poznaje się po tem, że tam znajduje się otwór stekowy. Odnóży nie bywa nigdy; niektóre tylko gatunki posiadają szczątki tylnych odnóży w kształcie malutkich kikutów z pazurkiem, osadzonych z obu stron steku.

Szkielet (ryc. 6) odznacza się wielką liczbą kręgów (do 422), przyczem wszystkie są zbudowane jednakowo i połączone ze sobą ruchomo, co nadaje wielką ruchliwość kręgosłupowi. Każdy kręg tuło

wiowy (z wyjątkiem pierwszego) ma po parze żeber, kończących się swobodnie przy mięśniach spodniej części ciała i ruchami swemi ułatwiających wężom posuwanie się. Mostka i pasa barkowego węże nie

maj ą nigdy (ważna różnica od jaszczurek beznogich); szczątki miednicy mają tylko niektóre.

Bardzo charakterystyczną dla wężów jest bu-Ryc. 6. Szkielet węża.    dowa paszczy:

kości, wchodzące w skład aparatu górnej szczęki, nie są zrosłe z czaszką, lecz zestawione z nią ruchomo, a obie połówki dolnej szczęki (ryc. 7) nie łączą się ze sobą bezpośrednio, lecz zapomocą sprężystego wiązadła (różnica od jaszczurek). Dzięki takiej bu-