page0042

32

wi swoją myśl. Mowa, to głośne myślenie; myśl, to mowa duszy milcząca, zwrócona do siebie samej.

Materyaliści widzą w mowie same tylko głosowe dźwięki. Atoli głębsza analiza mowy ludzkiej wtem, co wyraża czyli, o ile jest przejawem zjawisk psychicznych, i w skutkach, jakie wywołuje, musi nam ukazać duszę naszą jako istotę samoistną, niemateryalną, prostą, duchową.

Człowiek posiada władzę mówienia; słyszę go mówiącego: „j a żyję, j a czuję, j a widzę, j a słyszę, ja myślę, j a chcę.“

Tak więc w mowie ludzkiej dusza przede-wszystkiem zatwierdza swoje „j a“, swoją jaźń, i że to j a jest zupełnie innego rodzaju, niż otaczające ją przedmioty. To j a czuje własne swe istnienie, czuje się rożnem od wszystkich innych istot, które nie są tern „ja^w.

Nie czuje ono ani istnienia, ani kształtu, ani działania swego mózgu ; a zatem te wszystkie części ciała nie są tern „ja“, nie jest więc ono materyą, lecz duchem. Rozwińmy jaśniej ten dowód.

W głębi naszej natury jest coś, co pozostaje niepodzielnem wśród wrażeń rozmaitych i przemian , którym ciało nasze kolejno ulega; coś, co afirmuje swoje istnienie we wszystkich swych działaniach i to zawsze w ten sam sposób; coś, co mówi: ja widzę, ja słyszę, ja się dotykam, ja

http://rcin.org.pl