page0057

DEFtNICYA PLATONA. $1

Drugi jeszcze ustęp, niech będzie uzupełnieniem poprzedzającego. W Rzeczypospolitej czytamy: ^Filozofowie są miłośnikami widowiska prawdy. Inni ludzie mają ciekawość swoją w oczach i uszach, lubią przeto piękne głosy, kolory, kształty 1 wszystkie rzeczy, w których coś podobnego się znajduje; ale umysł ich niezdolny, by dostrzedz i kochać piękno same . Należy więc tych tylko nazywać filozofami, którzy zajęci są kontemplacyą pierwiastka istotnego każdćj rzeczy *).

W pierwszym ustępie Platon każe filozofii badać wewnętrzną naturę i rodzaje, w drugim, jćj zadaniem być głosi rozważanie pierwiastków istotnych każdej rzeczy, co na jedno wychodzi. Jest to więc wiedza najbardziej ogólna, która w każdym przedmiocie bada jego istotny, rodzajowy charakter, a że w każdćj rzeczy znamiona rodzaju są tern, co trwa, co jest, indywidualne za^ cechy zmieniają się i przechodzą, słusznie nazywa Platon filozofami tych, którzy zawsze kochają to, co jest²). Ta definicya będzie zupełnie jasną, gdy zważymy, że Platon dwa przyjmuje światy, jeden wiecznych niezmiennych idei, które są wzorami rzeczy stworzonych, drugi zmysłowych, zmiennych zjawisk, które mogą być lub nie być, a tylko niedokładnym sposobem odzwierciedlają w sobie odwieczne rozumu Bożego obrazy. Dodajmy jeszcze, że dla Platona, prawda jest tern, co trwa, co nie zmienia się; to zaś, co zmianom podlega, nie mieści w sobie prawdy, lecz tylko opinią czyli widzimisię, a zrozumiemy, dla czego Platon filozofów (?tXćao<pct) przeciwstawia tym, którzy są miłośnikami opinii (<ptXóSc;ot), zrozumiemy także dla czego u niego dialektyka jest najwyższą z nauk ³), bo ona dopiero odkrywa jedność prawdziwą w wielości zjawisk, bezwzględność w względności faktów, wieczność w zniko-mości stworzeń, a że Bóg najwyższą jest ideą, bo ideą dobrego samego, dialektyka widzi Boga w każdćj rzeczy, a każdą rzecz w Bogu. Innemi słowy: Według Platona jest filozofia wiedzą tego, co jest.

*) Rcsp. V. p. 480.

²) Tamie: rovę auto dyn txaotoy to óv aona£ofikvotię tfi).ooóifovę xXijTiov lub też nazywa filozofami tych, którzy potrafią uchwycić to, co trwa zawsze w sobie lia ten sam sposób: yilóoocpoi ot rov aei y.atti Tavxd oioauTwę t/oytoę ó'vvd/<tvoi iędnTto&ao itamźe).

*) R<*P- VII. p. 534.

http://rcin.org.pl

4