page0066

56

ASYRJA

na wybrzeżu wielkiego morza w krainie Lab'an". Podbił zatem północną Mezopotamję, ^a prawdopodobnie okolice gór Amanos i krainę libańską¹). Te zdobycze skłoniły go do przyjęcia tytułu „śar kiśśati“ t. j. „króla powszechnego, króla świata", tytuł stały a charakterystyczny u wszystkich królów asyryjskich, gdy tylko większą pozyskali władzę. Tenże Samśiadad zdołał po raz wtóry odnowić dawne władctwo Asyrji w Kapadocji.

Ale były to tylko przejściowe powodzenia. Czasy były zbyt ruchliwe, przesuwanie się rozmaitych narodowości po powierzchni Azji Mniejszej zbyt częste, aby Aśśur mogło spokojnie na czas dłuższy rozwinąć swe siły. W wieku XVI i XV spotykamy np. w Mezopotamji królestwo Mitanni, ludu spokrewnionego z Hetytami co do języka, religji i imion własnych. Królestwo to w tekstach klinowych zwie się Hanigalbat, u Egipcjan i Semitów zachodnich Naharain (-ina), u Greków (później) Parapotamia.

2. CZASY TELL EL- AMARNA (1411—1350). W pełne światło historji wstępuje Asyrja dopiero w t. zw. okresie Tell el-'Amarna, za czasów Ame-nofisa III i IV (1411—1358), których przodownictwo w Azji uznawali królowie Babilonu, Asyrji, Mitanni i Cypru, i zabiegali o ich łaskę. Dwór egipskiego króla był wtedy ogniskiem, gdzie się schodziły wszystkie dyplomatyczne nici ówczesnego świata. Znalezione listy z Tell el- Amarna (ryc. 128) w liczbie około 350, malują nam żywo osoby współczesnych władców. Nas tu obchodzi oczywiście najwięcej Asyrja i Babilonja, gdzie panowała dynastja Kaśytów.

AŚŚURUBALLIT (ok. r. 1370) z Asyrji, podobnie jak Kadaśmanbel²) i Burnaburiaś II (1381—1357) z Babilonji — by nie wspominać o ich kolegach z Mitanni, Arzawa i Cypru — są np. w ciągłych kłopotach pieniężnych. Raz po raz w ich listach powtarza się ta upadlająca żebranina o złoto; Tuśratta np., król Mitanni, prosi: „Niechże mój Brat (król egipski) przyśle mi 10 razy tyle, co mojemu ojcu. Wszak prosiłem mego Brata o wiele złota, mówiąc: „niechby mój Brat raczył mię więcej ubogacić i więcej mi przysłać, niż memu ojcu". A przecież memu ojcu posłałeś wiele złota, wielkie złote miednice ofiarne i wielkie złote dzbany, a nadto i złote tablice i bronzu bardzo obficie. Niechże więc mój Brat przyśle mi wiele złota; niezliczoną ilość niech mi mój Brat przyśle; niech mi więcej przyśle, niż memu ojcu. Wszak w kraju mego Brata jest tyle złota, co piasku" (Knudtzon, Amarnatafeln, str. 138).

Aśśuruballit asyryjski pisze otwarcie: „Jeśli zamierzasz mieć ze mną prawdziwie serdeczne stosunki, przyślij mi dużo złota; jako ten (mój dom) jest twoim domem, poślij, by zabrano z niego wszystko, czego pragniesz".

^x) Meyer, Geschichte des Alterthums I. 2³, str. 668, 669) rozumie przez „górny kraj“ Armenję, a Tukris i Lab’an szuka na wybrzeżach morza Czarnego; wątpię, czy słusznie.

,    ²) Asyrjologowie czytają to imię także: Kadaśman-Enlil I lub Kadaśman-

h a r b e.

http://rcin.org. p!