page0070

60

ASYRJA

zaela nie zdołał całkowicie pokonać. Wymuszoną na Izraelu i na innych wrogach daninę przedstawia słynny obelisk Salmanassara (rys. 134). Już przed Salma-nassarem zaczęła się wśród Izraela polityka asyryjska. Wprowadził ją Omri; dlatego kraj Izraela nosi odtąd u Asyryjczyków nazwę Bit Humri; nawet Jehu, który nie pochodził z dynastji 'Omri, nazywany jest synem Humri.

NASTĘPCY SALMANASSARA II (Śamśiadad III [824—811] i Adad-nirari III [807—782]) utwierdzają władctwo Asyrji w zdobytych krajach na zachodzie, gdzie około r. 800 Adadnirari III podbił powtórnie miasta fenickie, krainę Izraela, Edom i Filistynów, a Damaszek zmusił do daniny. Nawet na wschodzie rozszerza się zwolna panowanie asyryjskie aż do Medji i morza Kaspijskiego; ale giną za to (pod Salmanassarem IV [782—772], Aśśurdaja-nem III [772—764] i Aśśurnirarem V [754—745]) wszystkie prowincje na północ od Tygru i jeziora Urmji aż po Melitene, na rzecz coraz to potężniej wzrastającego królestwa Armenji.

d) U szczytu potęgi (745—626)

Dwom dynastjom uzurpatorów zawdzięcza Asyrja szczyt swej potęgi i chwały. Założycielem pierwszej był niejaki Pul (biblijny Ful; — ryc. 136). On to, przywłaszczywszy sobie władzę w Asyrji, przyjął nazwę TIGLAT PILEZARA III (745—727). Jest to największy może wojownik, jakiego znają dzieje Asyrji. Całe prawie 18-letnie panowanie zeszło mu na wyprawach wojennych. Największe trudności przedstawiały stosunki w Armenji. Dzielny monarcha sprostał zadaniu, a pobiwszy na głowę króla armeńskiego Sardurisa nad Eufratem (r. 743), odebrał mu kraje Nairi, a nawet spustoszył samą Armenję. Nie zapomniał o wschodniej granicy swego państwa: wtargnął w głąb Medji (r. 744), na południe od morza Kaspijskiego, i zdobył część tych krajów. Załatwiwszy się z Medją, pomyślał o Syrji, której liczne królestwa i miasta albo nie płaciły mu haraczu, albo łączyły się z jego wrogami. W dwóch wyprawach (r. 738 i 734) zdobył całą Syrję i Palestynę, pokonał między innymi królów Resóna z Damaszku i Menahema (jakoteż jego następcę Pekaha) z Samarji, a cały szereg władców syryjskich, przerażony o swój los, przysłał mu podarki. W ich liczbie były nawet królowe arabskie Zabibi i Samsi. Niezadowolony tern wojownik zapragnął jeszcze krainy i korony babilońskiej. Skorzystał naprzód z trudności, jakie miał do pokonania król Babilonu Nabunasir (747—733) i pomógł mu pokonać Aramejczyków. Gdy zaś potem Ukinzer, książę chaldejski, usunął z tronu Nabunadinzera (733—731), króla Babelu, wtedy Tiglat Pilezar pośpieszył miastu rzekomo z pomocą, pokonał Chaldejczyków (r. 729), i sam siebie kazał ukoronować na króla Babilonu (r. 728—727). Pierwszy to raz w historji królowie asyryjscy sięgnęli po koronę babilońską. Tak więc za Tiglat Pilezara III państwo asyryjskie zyskało

http://rcin.org. p!