page0097

KKttKKIDKS. 91

się rodzicem wszystkiego ¹). Ten obraz jońskiego Homera joński Tales wcielił w formę filozoficzną, głosząc wodę pierwiastkiem wszech rzeczy. Dlatego Tales dał początek filozofii Ale, że myśli swój i dla braku potrzebnych obserwacyj i dla braku tradycyi naukowej, nie zdołał rozwinąć w kompletny system umiejętny, ani zdołał jej poprzeć wszechstronną indukcyą, — trzeba go w połowie jeszcze zaliczać do grona dawnych poetów-mitologów, a w połowie tylko do filozofów. Jestto jakoby biust ludzki, wyglądający z morza mitologii, ale który się kończy rybą. Jedna połowa jego należy do przeszłćj epoki ²).

Zanim się do jego następców zwrócimy, należy się kilka słów Ferekidesowi, który rodem z wyspy Syros, podróżował wiele po Grecyi i po wyspach Archipelagu i wybrzeżach Azyi, zostawiając wszędzie pamięć zadziwiających cudów, słynnych proroctw i mądrych słów, a w końcu umarł u Efezyjczyków, którzy zwłoki jego pochowawszy na pogranicznem terytoryum Magnezyjczyków, jeszcze po śmierci chcieli sobie zapewnić jego pomoc cudowną, na przypadek wojny z sąsiadami. Według innej jednak wersyi, myśliciel mizantrop życie sobie odebrał w Delfach, zrzuciwszy się z góry Koryx. Podobno żył w przyjaźni z Talesem i Pitagorasem. Za drugiem przemawia stara trądycya, za pierwszem list Talesa, w którym mu zapowiada wizytę swoją i Solona. Oczywiście list i odpowiedź Ferekidesa napisano daleko później, ale zwykle tego rodzaju apokryfy, polegają na jakietnś starem podaniu.

Diogenes z La er ty zachował początek jego k os mogoni i. Najdawniejsza to książka grecka, pisana prozą, a tak się zaczynała: »Jowisz i Chronos na zawsze i Chthon byli. Chtonii zaś dostało się imię Ziemia, odkąd jej Jowisz ziemię dał w darze*.

Że tak w istocie czytać należy, według najlepszych rękopisów, nie-

*) II. XIV. 244: tilontę yireruę 7tńvTeaoi tłtw.tcu.

²) Tym sądem nie chcę obniżyć znaczenia dziejowego, które posiadać zawsze będzie Tales. Był wielkim politykiem i pracował, choć bez skutku, uad konfedera-cyą jońską z wspólnym senatem, o czem zobacz Herod. I. 141 —170. i Grotę, Hislory of Grcece. Tom III. p. 260. Był dzielnym matematykiem, astronomem, inżynierem, o czem Tannery w dziele wspomn. str. 52—75. Geschichte der antiken Naturwissenschaft und P/iilos. von Giinther uttd Windelband str. 28, 66. Pierwszy z Greków obliczał naprzód zaćmienia słońca i podzielił rok na 365 dni; pierwszy »malą niedźwiedzicę* wskazał majtkom jako najpewniejszy środek oryentowania się Q podczas nocnych podróży.

http://rcin.org.pl