page0100

86 —

uczucia bez poruszenia woli, jak też znowu z drugiej strony nie masz żadnego poznania bez uczucia. W uczuciu więc podają sobie rękę poznanie i wola.

I. ROZDZIAŁ.

Kształcenie władzy pojmowania.

Pojmowanie nie odbywa się jak gdyby za jednem uderzeniem, lecz jest rezultatem procesu, który psychologia wyjaśnia. Rozróżniamy tu trzy stopnie: 1. stopień poglądu jako bezpośrednie pojmowanie; 2. stopień wyobraźni jako pośrednie pojmowanie; i 3. stopień myślenia jako duchowe pojmowanie. Wychowawca musi ten szereg stopni dokładnie uwzględnić. Tylko przez to wzmacnia się władza pojmowania, a dzieci osiągają prawdziwe wiadomości (formalne i materyalne kształcenie).

1. Stopień bezpośredniego pojmowania albo poglądu.

Przedmiot pojmowania leży na tym stopniu bezpośrednio przed naszym duchem. Odbieramy od tego przedmiotu pewne określone uczucie, spostrzegamy go, oglądamy i wbijamy sobie w pamięć. Duch przyjął go, przeniósł ze świata zewnętrznego w swoje królestwo, ażeby przy nadarzonej sposobności użyć go do swoich celów. Psychologia rozróżnia przeto na tym stopniu cztery różne akty władzy pojmowania, mianowicie: a) czucie, b) spostrzeganie, c) oglądanie, d) wyobrażanie.

Ten pierwszy stopień pojmowania jest rzeczywiście najważniejszym, gdyż na nim zbiera się materyał do dalszej działalności duchowej. Jak nie można bez potrzebnego materyału budować domu, tak też podobnie nie można bez poglądu wznieść duchowej budowy pojmowania. On jest fundamentem duchowego kształcenia; gdyż to musi się zaczynać od poglądu, jeżeli ma być istotne i trwałe. Dlatego musi wychowawca poświęcić kształceniu tego stopnia pojmowania jak największą staranność. Od niego zawisła pod wielu względami intelektualna działalność człowieka w całem jego przyszłem życiu.

http://rcin.org.pl