page0104

96

Schizma

ściół który przyjmuje upadłych, lapsi, i w ogólności grzeszników, przestał być prawdziwym Kościołem; że ważność Sakramentów zależy od godności moralnej, udzielających je osób; że prawdziwe Sakramenta i świętość chrześcijańska, znajduje się tylko pomiędzy nimi. Ale z drugiej strony rozum odzyskał swoje prawa między wielu schizmatykami, w obec nierozsądnych nadużyć, jakich dopuszczało się ich stronnictwo i następnie powstały w samejże schizmie, sekty nawzajem sobie nieprzyjazne. Dwaj przedniejsi biskupi w Kościele katolickim, korzystali z herezyi i rozdwojenia stronnictwa, dla skłonienia Dona-tystów do zgody środkami łagodnemi i religijnemi; byli to Optat z Miłe wy, autor dzieła de Sekismate Donatistarum admrsus Parmenianum, i święty Augustyn, autor wielu ksiąg przeciw Donatystom, których schizma zgasła powoli, skutkiem wtargnięcia Wandalów do Afryki. Powyższe odszczepieństwa były owocem zbytecznej surowości względem tych, którzy upadli w czasie prześladowania. Podobna żarliwość za prawowiernością, podczas sporów aryjańskich, wywołała dwie nowe schizmy: Melecyjańshą, w Kościele w An-tyjochii, stolicy Syryi, i schizmę Lucyferyjańsłfą, której chwyciło się kijku pojedynczych biskupów. Pierwsza powstała r. 330, kiedy Eustacyjusz, skutkiem intryg Euzebijanów, był wygnany przez Konstantyna, i gdy stronnicy Euzebijusza, zasiedli na stolicy antyjocbeńskiej. Dopóki żył Konstantyn, stronnictwo to nie śmiało wyznawać aryjanizmu; wielka liczba katolików przyjęła rzecz dokonaną; inni pozostali w zjednoczeniu z swoim biskupem Eustacyju-szem, i odprawiali nabożeństwo w domach prywatnych: trwało to do r. 360, to jest do śmierci Eusiacy., isza, ciągnęło się wszakże do r. 4l5, to jest do biskupa Alexandra. Schizma Ludfera, biskupa Cagliari, bliską jest Melecy-janów (roku 354); powstała z oporu przeciw przyjęciu na powrót do społeczności Kościoła Aryjanów, którzy się upamiętali, na co nie zgadzał się Lucifer i jego stronnicy, wbrew postanowieniu soboru Alexandryjskiego. Potępienie Trzech rozdziałów, przez sobór w Konstantynopolu r. 353, dało powód do schizmy, noszącej toż nazwisko. Sobór Chalcedoński, co potępił Monofizyzm, nie wyrzekł sądu o pismach Teodora z Mopsueste, Teodoreta i Ibasa z Edessy; co większa, dwóch ostatnich przypuścił do społeczności Kościoła, gdy odwołali swoje zdania nestoryjańskie. Ztąd nienawiść Monofizytów do soboru Kon-stantynopolskiego, usiłowania ich o nadwątlenie jego powagi, tudzież wytrwałość Zachodu w wierności dla tego soboru. Monofizyci widząc w postanowieniach Konstantynopola zamach na uchwały chalcedońskie, odrzucili jego de-kreta i odłączyli się od Kościoła rzymskiego, ponieważ papież Wigilijusz, po długim oporze zatwierdził dekreta zapadłe w Konstantynopolu Biskup Pri-masius, skłonił wprawdzie biskupów afrykańskich i numidyjskich do zaniechania oporu, ale długo jeszcze trwała scnizma we Włoszech północnych i w Is-tryi, skutkiem uporu biskupów Witalisa medyjolańskiego i Paulina akwilej-skiego, pomimo usiłowań papieża. W r. 602 czterech biskupów tego stronnictwa, wróciło na łono Kościoła; ale patryarchowie akwilejscy trwali w schizmie do r. 699. W tym roku Piotr i jego sufragani, ulegając namowom Ser-gijusza papieża, wyrzekli się schizmy. Schizmy wyżej wymienione, wyjąw-wszy schizmy Donatystów, ograniczały się tylko do niektórych dyjecezyj, i zgasły prędzej lub później W połowie IX wieku wzięła początek wielka schizma, czyli rozszczepienie się Kościołów Wschodniego i Zachodniego (ob. Wschód). Kościół Zachodni był szarpany wielokrotną schizmą, która wynikała z podwójnego, nawet z potrójnego wyboru papieża, a te wybory były skutkiem rozdwojenia prawych wyborców lub przywłaszczeń władzy świeckiej.