page0108

— 94 —

cuje nadaremnie. Szczęściem jest dla nieuważnego, jeżeli dozna wielu gorzkich doświadczeń, które otworzą mu oczy i uleczą go!

Dla szkoły nie ma prawie większego nieszczęścia jak nieuwaga, gdyż ta cel szkoły zupełnie unicestwia. Z tego wszystkiego aż nadto jasno wynika, jak ważnem jest dla szkoły i dla życia kształcenie uwagi. Stopień uwagi w szkole jest stopniem jakości szkoły.

2.    Uwaga powinna być a) trwałą i spokojną; b) nie wymuszaną i ochotną; niech wypływa z wnętrza i niech nie będzie skutkiem bojaźni przed karą ; c) wszechstronną i stałą tak ażeby się rozciągała na wszystkie przedmioty naukowe, a po chwilowej przerwie szybko mogła być przywróconą; d) samowolną, a więc siłą woli kierowaną, nie zaś mimowolną, zawisłą od zewnętrznych podrażnień lub wewnętrznych połączeń myśli, gdyż ta szybko przemija i jest raczej ciekawością.

Uwaga objawia się na zewnątrz przez żywy, natężony wyraz twarzy, osobliwie oczu, oraz w całej postawie ciała. Dziecko duchem postępuje za nauczycielem, tak iż się zdaje jakoby porywało jego słowa z ust Przeciwieństwo zachodzi przy nieuwadze. Mięśnie twarzy i całe ułożenie ciała jest ospałe, oko bez wyrazu; można na dziecku spostrzedz, że ono swojemi myślami jest gdzieindziej, albo oddaje się marzeniom. Zajmowanie się przedmiotami które nie mają związku ze szkołą, zowie się roztargnieniem, a gdy to usposobienie stanie się nałogiem, rozprószeniem. Lęk, bojaiń, przed poważną umysłową pracą jest ospałością i gnuśnością. Wychowawca winien o ile możności usuwać te błędy; gdzie się one pokazują, musi energicznie przeciw nim występy wać; gdyż są pasożytnym chwastem przyduszającym wszelkie dobre ziarno zasiane w sercu dziecka. Niektóre padły przy drodze i przylecieli ptacy powietrzni i podziobali je.« (Mat 13. 4,).

3.    Uwaga osobliwie w czasie szkolnym musi być systematycznie i konsekwentnie ćwiczoną. Możemy więc podwójną działalność wychowawczą ze względu na uwagę rozróżnić : a) negatywną, która stara się usunąć wszelkie prze-

http://rcin.org.pl