page0120

Owady: Szarańczaki. Skaczące (Szarańczowate. Pasikonikowate). 87

mm), skrzydlata; odnóża przednie chwytne, z ząbkami wzdłuż brzegu, składające się jak ostrze scyzoryka w oprą-, wę, służą do łapania owadów; w spoczynku modliszka trzyma je wzniesione i złożone jakby do modlitwy (stąd nazwa), tak czatuje na zdobycz. Afr. płc., Eur. płd.

Tab. 27 fig. 4. Konarek Rossiego

(Bacillus Rossii), dość duży (dł. samca do 46 mm, samicy do 65 mm), bez-skrzydły, zielony lub brunatnawy, o ciele niezmiernie wydłużonem i cienkiem na długich, cienkich nogach, tak że wygląda jak gałązka. Ociężały, siedzi na krzakach, których liśćmi się żywi. Włochy, Francja płd.

Tab. 27 fig. 5. Liściec suchy (Phyl-lum siccifolium), duży (dł. samca do 70 mm, samicy do 90 mm), skrzydlaty, o ciele rozpłaszczonem i rozszerzo-nem listkowato; nogi również z listko-watemi rozszerzeniami. Indje Wsch.; roślinożerny.

3 Podrząd. Skacząee (Saltatoria).

Nogi przeważnie skoczne, o zgrubiałych udach tylnych; samice zwykle z pokładeł-kiem, a samce wielu gatunków z przyrządem do derkania. Najliczniej w strefie zwrotnikowej, ale znajdują się i u nas.

1 Rodzina. Szarańczowate cz. Koniki polne (Acrididae).

Rożki krótkie, pokładełko również, stopy 3-członkowe. Ciało ścieśnione z boków; głowa duża, wolna, ustawiona pionowo, z wargą górną silnie wystającą (jak u żadnych innych owadów), o brzegu wykrojonym w środku; wargi dolne z grubym, mięsistym języczkiem; pokrywy w spoczynku ułożone pionowo, zakrywają całe skrzydła tylne. Narząd słuchowy w postaci cienkiej błonki bębenkowej, rozpostartej na dnie jamki I pierścienia odwłoka. Samce wielu gatunków derkają, pocierając zębatym brzegiem ud tylnych o wystające żeberka pokryw. Przebywają na polach i łąkach; roślinożerne; szkodliwe, gdy zjawiają się gromadami.. Jajka składają kupkami w ziemi. W Europie 130 gatunków, z tego w Eur. śród. 40.

Tab. 27 fig. 6. Szarańcza wędrowna (Pachytylus migratorius), dość duża (dł. samca do 48 mm, samicy do 55 mm); samce nie mają ząbków na udach tylnych do cierkania; ale wszystkie sprawiają głośny chrzęst skrzydłami w locie, oraz szczękami przy żuciu. Zamieszkuje Eur. płd.-wsch. i Węgry; stamtąd urządza, a zwłaszcza urządzała daw •

,-niej gromadne najścia do Europy śród., między innemi do nas, szerząc ogromne spustoszenia na polach i łąkach. Oprócz wędrownej najścia takie urządzają i inne gatunki szarańczy.

Tab. 27 fig. 7. Konik polny czerwony cz. trajkotka (Psophus stridu-lus), nieduży (dł. samca 25 mm, samicy 32 mm); lata z chrzęstem; samce tak samo nie posiadają ud zazębionych. Europa płd. i śród., także u nas, na polach i łąkach; szkód większych nie zrządza.

Również nieszkodliwe są różne inne koniki polne, spotykane u nas, a opatrzone przyrządem cierkającym na nogach.

2 Rodzina. Pasikonikowate (Locu-

stidae).

Podobne do poprzednich, ale rożki bardzo długie (dłuższe od ciała); pokładełko również długie, wystające; stopy 4-człon-kowe; warga górna o brzegu kolistym, nie wyciętym; narząd słuchowy mieści się na piszczelach nóg przednich; samce cierkają, pocierając pokrywy jedna o drugą. Jajka składają w ziemi pojedynczo. Przeważnie drapieżne i nieszkodliwe. Przebywają głównie w lasach i zaroślach, rzadziej na polach; lubią siedzieć na wierzchołkach krzewów lub źdźbeł. W Europie 185 gatunków, z tego w Eur. śród. 32.

Tab. 27 fig. 8. Pasikonik zielony

(Locusta viridissima), z rożkami 1V₂