page0121

88 Owady: Szarańczaki (Świerszczowate). Prasiatnice (Wodoziemki).

raza dłuższemi od ciała. Pospolity w całej Europie.

3 Rodzina. Świerszczowate (Gryllidae).

Ciało grube, wałkowate; głowa wolna z długiemi, szczecinowatemi rożkami; pokrywy w spoczynku ułożone poziomo, krótkie, nie zakrywają, skrzydeł tylnych, które wystają szydłowato z pod nich. Narząd słuchowy, o ile jest, mieści się na piszczelach przednich; samce cierkają, pocierając pokrywy jedna o drugą. Pokładełko nie zawsze bywa, ale zawsze znajdują się przysadki na końcu odwłoka. W przeciwstawieniu do obu poprzednich rodzin, pro-* wadzą życie ukryte (w ziemi, dziurach, pod liśćmi i t. p.); roślinożerne, przeważnie szkodliwe. Jajka kupkami w ziemi. W Europie 30 gatunków, z tego w Eur. śród. 9.

Tab. 27 fig. 9. Świerszcz polny

(Gryllus campestris), mały (dł. do 26 mm), z krótkiemi skrzydłami i długiem

pokładełkiem. Pospolity na suchych polach i łąkach. Grzebie chodniki w ziemi; samce cierkają donośnie, siedząc u ich wylotu. Zrządzają nieraz szkody podgryzaniem korzonków warzyw.

Świerszcz domowy (Gryllus dome-sticus), nieco mniejszy (dł. do 20 mm), przebywa w domach i żywi się odpadkami kuchennemi.

Tab. 27 fig. 10. Turkuć podjadek

(Gryllotalpa yulgaris), wielk. śred. (dł. do 50 mm), z dużem jajowatem przed-tułowiem i krótkiemi pokrywami; skrzydła tylne długie, sięgające szydło wate-mi końcami za odwłok; samice bez po-kładełka; nogi przednie mocne, grzebne, rozszerzone, z zazębionemi piszczelami; samce cierkają, pocierając pokrywy. Pospolity w ogrodach, na polach i łąkach; grzebie chodniki, w których mieszka; tam składa jajka w kupkach po 200 — 300; lata wieczorami. Jada także owady, należy jednak do bardzo szkodliwych, gdyż niszczy dużo korzeni.

9 Rząd. Prasiatnice (Arćliiptera s. Pseudoneuroptera).

NarząJy pyszczkowe gryzące, u niektórych zmarniałe; przedtułowie wolne; 2 pary skrzydeł błoniastych, siatkowanych, jak u sieciarek.

1 Podrząd. Wodoziemki cz.

Skrzydła suto użyłkowane; larwy w wodzie, oddychają skrzelotchawkami.

1 Rodzina. Ważkowate (Libellu-lidae).

Duże, smukłe, z wielką głową, wielkie-mi oczami i krótkiemi rożkami; narządy pyszczkowe silnie rozwinięte, warga górna wielka; na końcu odwłoka 2 wyrostki; skrzydła jednakowe, duże i mocne. Latają nad wodami w dzień bardzo zwinnie i wytrwale, polując na owady. Jajka składają na wodzie. Larwy drapieżne, łapią zdobycz wargą dolną, przekształconą w wy-suwalny narząd chwytny (maskę, ryc. 44),

Przeobrażenia niezupełne; larwy jednych żyją w wodzie, innych na lądzie; dorosłe tylko na lądzie. Przeszło 4000 gatunków w 3 podrzędach. Ważniejsze podrzędy:

Ziemnowodne (Amphibiotica).

którą w spoczynku zakładają pod głowę na twarz, niby maskę.

Tab. 27 fig. 11. Ważka płaska (Li

bellula depressa), dość duża (dł. 40 mm, siąg 72 mm), o oczach schodzących się, skrzydłach w spoczynku ułożonych poziomo i szerokim, płaskim

ciągniętą, b—schowaną.