page0100

68 Owady: Błonkówki: Żądłówki (Pszczołowate. Osowate).

68 Owady: Błonkówki: Żądłówki (Pszczołowate. Osowate).

Ryc. 36. Przyrząd jadowy pszczoły: A-żądło, a, b—gruczoły jadowe, c — pochewka żądłowa, d— pęcherz jadowy, e— przewód jadowy.

Tab. 19 fig. 13. Pszczoła miodna

(Apis mellifica), wielk. średniej (dł. samic i samców do 16 mm, robotnic do 12 mm), o oczach kosmatych i przy-oczkach, ustawionych w trójkąt. Żyje w rojach, złożo nych z trojakich o-sobników: 1) trutnie (a) są duże, mają ciało krępe i gru be; oczy duże, schodzące się; ssawkę krótką; skrzydła długie, zachodzące za koniec odwłoka; nogi bez szczoteczek i koszyczków; bez żądła. 2) Królowe (b) są również duże, ale wysmuklejsze; oczy mniejsze, nie schodzące się; ssawka krótka; skrzydła nie sięgające końca odwłoka; nogi bez szczoteczek i koszyczków; żądło. 3) robotnice (c) są mniejsze i dość smukłe, z krótkim odwłokiem; oczy małe, nieschodzące się; ssawka długa; skrzydła długie (za koniec odwłoka); nogi z koszyczkami i szczoteczkami;

Ryc. 37. Noga tylna pszczoły roboczej (na lewo od zewnątrz, na prawo od wewnątrz): B—biodro, Kr—krętarz, U— udo, Psz—piszczel, St—podym cz. stopa, Ksz—koszyczek, ^—szczoteczka, Pz-pazurki.

mają żądło i gruczoły, wydzielające wosk. W roju znajduje się 1 królowa, 10 — 30000, a nawet 60000 robotnic i 200 — 300 trutniów. Pszczoły dzikie żyją w dziuplach (barcie) lub rozpadlinach skał; hodowane w ulach. Istnieje dużo odmian. Dostarczają miodu i wosku.

Tab. 19 fig. 14. Zadrzechnia fioletowa (Xylocopa yiolacea), duża (dł. do 25 mm), gruba i kosmata, z narządami do zbierania pyłku na nogach u samic. Żyje samotnie, robotnic nie ma. Każda samica wygryza chodnik w mur-szejących pniach drzewnych i dzieli go na kilkanaście komórek poprzecznemi przegrodami z wygryzionych części drzewnych, spojonych kleistą wydzieliną; w każdej komórce składa 1 jajko oraz zapas żywności z pyłku kwiatowego z miodem. U nas i wogóle w Europie płd. i śród.

Tab. 20 fig. 1. Trzmiel ziemny

(Bombus terrestris), wielk. śred., ale dość zmiennej (dł. 15 — 25 mm), krępy, bardzo kosmaty, barwy czarnej z bia-łem owłosieniem, żółta przepaska na tułowiu i na przedniej części odwło ka; tył odwłoka biały: Trzmiele żyją w rojach nielicznych (100—200, najwyżej 500); przyrządy do zbierania pyłku mają nie tylko robotnice, ale i samice; gniazda zakładają w ziemi (tab. 20 fig. 3), komórki budują naparstkowate z wosku; zimują tylko samice i one na wiosnę zakładają nowe gniazda.

Tab. 20 fig. 2. Trzmiel kamienny

(Bombus lapidarius), tej samej wielk. (dł. 18—20 mm), czarny z rdzawym końcem odwłoka. Również pospolity u nas.

Tab. 20 fig. 3. Gniazdo trzmiela ziemnego (Bombus terrestris).

2 Rodzina. Osowate (Vespidae).

Ciało wysmukłe, zwykle nagie i błyszczące, rożki załamane, zwisłe; pierwszy członek podymu nóg tylnych obły i nie kosmaty, nie bywa na nogach koszyczków, ani szczoteczek (nie zbierają pyłku). Skrzydła długie i wąskie; pierwsza para w spo-