page0112

80 Owady: Chrząszcze (Czteroczłonkowe. Trójczłonkowe). Motyle.

watem owłosieniem. Pospolity w lecie na wierzbach i topolach; larwy beznoż-ne (dł. 40 mm), żyją w pniach 2 zimy, szkodliwe zwłaszcza dla młodych drzew.

18 Rodzina. Złotkowate cz. Stonko-wate (Clirysomelidae).

Przeważnie drobne, o ciele krępem, krągławem, zwykle mocno wypukłem, nieraz pięknie ubarwionem; rożki mierne, nitkowate lub paleczkowate. Larwy z 3 parami nóg, często barwne. L dorosłe i larwy żyją na roślinach, przeważnie na ziołach i krzewach; karmią się liśćmi; niektóre szkodliwe. Poczwarki na liściach lub w ziemi. 10500 gatunków, z nich przeszło 200 u nas.

Tab. 23 fig. 19. Susówka jarzy nówka cz. pchełka ziemna (Haltica oleracea), maleńka (dł. 4—5 mm), zielona lub niebieskawo-zielona; uda nóg tylnych mocne, zgrubiałe, dzięki czemu znakomicie skacze; lata również dobrze. Pospolita na kapuście i innych krzyżo

wych; ogryza gromadnie liście i może zrządzać ogromne szkody; poczwarki w ziemi; w ciągu jednego lata 2 pokolenia.

Tab. 23 fig. 20. Rynnica topolów-

ka (Lina s. Ohrysomela populi), mała (dł. 9—12 mm), skrzydlata; ciało granatowe z metalicznym połyskiem, pokrywy czerwone z czarnemi wierzchołkami. Pospolita na wierzbach, osinach i topolach; wygryza całkowicie miąższ liści; szkodliwa. Poczwarka przytwierdzona do liści.

Tab. 23 fig. 21. Złotka kolorado cz chrząszcz kartoflany (Ohrysomela s. Doryphora decemlineata), mała (dł. koło 10 mm), brudno-żółtawa z 10 czarnemi linjami na pokrywach i czarnym deseniem na tarczy szyjowej. Na liściach ziemniaczanych; zrządza ogromne szkody. Z ojczyzny swej Kolorado rozpowszechniła się po całej Amer. Płc.; dostała się także do Europy (Niemiec), ale tu się nie zaaklimatyzowała.

4 Podrząd. Trójczłonkowe (Trimerii)

Wszystkie stopy pozornie 3-członkowe, ostatni bowiem (4 członek) jest bardzo mały i ukryty w przedostatnim.

19 Rodzina. Biedronkowate (Cocci-nellidae).

Drobne chrząszczyki, półkuliste lub jajowate, o silnie wypukłym grzbiecie i płaskim spodzie; głowa mała z krótkiemi, pa-łeczkowatemi rożkami. Za dotknięciem wciągają pod siebie nóżki, wypuszczają ostry, żółtawy *sok i drętwieją. Larwy pstre, z 3 parami nóg, często z kolcami lub brodawkami. I dorosłe i larwy na liściach różnych roślin; karmią się mszycami; pożyteczne. Poczwarki zawieszone na roślinach. Przeszło 1000 gatunków.

Tab. 23 fig. 22. Biedronka siedmio-kropka (Coccinella septempunctata), maleńka (dł. 6-8 mm), o tarczy szyjowej czarnej z żółtemi plamkami zprzo du i pokrywach czerwonych z 7 czarnemi plamami. Bardzo pospolita i bardzo pożyteczna.

7 Rząd. Motyle cz. Łnskoskrzydłe (Lepidoptera).

Narządy pyszczkowe — ssące (ryc. 41) składają się ze ssawki (trąbki), utworzonej z rynienkowato wydłużonych żuchw, bez kłujek; w spoczynku trąbka zwinięta jest spiralnie pod głową; inne części pyszczkowe zmarniałe, z wyjątkiem kosmatych głaszczek wargi dolnej, otulających trąbkę zboku. Oczy duże siatkowate, kosmate lub nagie; oprócz nich zwykle jeszcze 2 przyoczka. Przedtuło-wie szczupłe, obrączkowate, zrosłe ze śródtułowiem. 2 pary skrzydeł dużych, błoniastych, pokrytych z obu stron delikatnym, barwnym pyłkiem, w kształcie