page0109

Owady: Chrząszcze Pięcioczłonkowe (Wachlarzorożne). 75

brunatną przepaską poprzeczną na pokrywach. Pospolity; na swobodzie dorosłe i larwy karmią się padliną; w mieszkaniach i składach suchemi szczątkami zwierzęcemi (mięso suszone, futra, skóry, zbiory przyrodnicze i t. p.). Szkodliwy.

Tab. 21 fig. 18. Mrzyk muzealny cz. gabinetowy (Anthremus museorum), maleńki (dł. 2—3 mm), szaro-brunatny z 3 żółtawemi przepaskami poprzeczne-mi na pokrywach. Bardzo pospolity. Dorosłe na kwiatach roślin baldaszko-wych i śliw; larwy w zbiorach przyrodniczych, zwłaszcza owadów. Bardzo szkodliwy.

Tab. 21 fig 19. Szubak dwukropek

(Attagenus pelio), mały (dł. 4—6 mm), czarno-brunatny z kilku białemi plamami. Bardzo pospolity. Dorosłe na kwiatach; larwy na materjałach zwierzęcego pochodzenia (futrach, dywanach), a także na wypchanych zwierzętach, w zielnikach i t. p. Bardzo szkodliwe.

D) 8 Rodzina. Wachlarzorożne (Lamełlicornia).

Rożki zagięte kolankowato, ostatnie ich członki tworzą poprzeczną główką, złożoną z kilku blaszek, które zwykle mogą się składać i rozwijać jak wachlarz (tab. 22 fig. la i 2), rzadziej bywają nieruchome (rożki grzebykowate). Piszczele nóg przednich bardzo często rozszerzone i ząbkowane (grzebne). Tu należą największe i najokazalsze chrząszcze; samce często różnią się od samic wzrostem i postacią. Karmią się roślinami (dużo szkodliwych) lub gni-jącemi szczątkami (roślin i zwierząt). Larwy (pędraki) walcowate, z 3 parami nóg, zwykle bez oczu, białawo-żółte, okryte miękką skórą. Żyją ukryte (pod ziemią, w drzewie, nawozie i t. p.); do rozwoju potrzebują kilku lat. Poczwarki zwykle w oprzędzie, w ziemi. Koło 7000 gatunków, przeważnie ze strety gorącej, rozmieszczonych w 5 podrodzinach.

1 Podrodzina. Liściarze (Phyllophaga).

Tarcza głowowa oddzielona szwem od czoła; warga górna wystająca; przetchlin-ki na brzusznej części pierścieni odwłokowych, niezakryte pokrywami. Dorosłe jedzą liście, pędraki—korzenie.

Tab. 22 fig. 1. Chrabąszcz majo

wy (Melolontha yulgaris), dość duży (dł. 25 — 29 mm), powszechnie znany

1    bardzo pospolity w maju na drzewach liściastych, często gromadnie; objada liście; pędraki, potrzebujące do rozwrn-ju 4 lat, niszczą korzenie. Jest to jeden z najszkodliwszych owadów.

Tab. 22 fig. 2. Wałkarz lipczak

(Polyphylla fullo), nieco większy (dł. 25—35 mm). W piaszczystych okolicach w lipcu na sosnach; przenosi się także na drzewa liściaste. Szkodliwy.

Tab. 22 fig. 3. Ogrodnica (Phyllo perta horticola), mała (dł. 8—10 mm),

0    ciele mocno sklepistem, odstająco ko-smatem. Bardzo pospolita od maja do lipca w ogrodach, objada kwiaty krzewów, zwłaszcza róż, oraz liście drzew owocowych; pędraki niszczą korzenie warzyw i roślin doniczkowych. Szkodliwa.

2    Podrodzina. Kwieciarki (Cetoniaria

s. Melitopliila).

Barwne chrząszcze, o przetchlinkach również niezakrytych pokrywami; tarcza głowowa nieoddzielona szwem od czoła; warga górna przykryta. Dorosłe jedzą przeważnie kwiaty; pędraki karmią się próchnem; właściwe głównie streiie gorącej.

Tab 22 fig. 4. Kruszczyca złotaw ka cz. złotawiec (Cetonia aurata), wielk. śred. (dł. 15—22 mm), silnie metalicznie połyskująca. Pospolita na kwiatach, zwłaszcza na różach, ogryza im płatki

1    pręciki; zrządza szkody, ale niezbyt znaczne, gdyż rzadko zjawia się liczniej. Pędraki w mrowiskach rudnicy, spróchniałych pniach i t. p.

Tab. 22 fig. 5. Goliat (Goliatlius giganteus\ olbrzymi chrząszcz (dł. do 100 mm); na tarczy głowowej z 2-dziel-nym rogiem zprzodu. Afr. zach. (Górna Gwinea).

3    Podrodzina. Rohatynce (Phytophaga

s. Dynastidae).

Pokrywy obejmują odwłok, ale nie osła. niają przetchlinek; tarcza głowowa nie od.