page0102

— 88

stronnie, szybko i pewnie mogły być pojmowane. Za słabe podrażnienia, jak za ciche mówienie, za małe obrazy» i t. p. wywołują tylko nieznaczne uczucia, za silne znowu podrażnienia uszkadzają organa zmysłowe, spowodowują przedra-żnienie albo przytępienie, n. p. za głośna mowa, za jaskrawe światło. Ale też i trwanie podrażnień ma wielkie znaczenie. Przedmioty muszą jakiś czas przed dziećmi pozostawiać, ażeby mogły wywrzeć trwałe wrażenie; również muszą być leż częściej podsuwane pod zmysły, ażeby wywołały dokładne wrażenie. Gimnastyka, ćwiczenie organów ciała w tych wszystkich kierunkach jest wielkiego znaczenia.

2. Wykształcenie władzy czucia zawisło też od ilości i jakości podrażnień i wrażeń; dlatego powinien się wychowawca starać o dostateczną ilość wrażeń, ażeby wszystkie zmysły o ile możności harmonijnie pracowały i rozwijały się. Zawsze trzeba się wystrzegać, ażeby nie było za wiele naraz: gdyż w jednym czasie tylko jeden przedmiot może wywołać w duszy dokładne wrażenie. Dlatego niech baczy wychowawca na zasady: Tylko jedno na raz; a zatem jedno po drugiem niech następuje! — Jeszcze więcej jak na ilość trzeba obrócić staranności na jakość podrażnień. Tylko prawdziwie kształcące i uszlachetniające wrażenia powinny oddziaływać na duszy dzieci. Te duszy bowiem są miękkie jak wosk; przyjmują wszelkie wrażenia i zachowują się odnośnie do nich więcej pasywnie. »Patrzcież, abyście nie wzgardzali jednego z tych małych«. (Mat. 18, 10.), dotyczy całkiem osobliwie wychowawcy ze względu na wrażenia, jakie dzieci odbierają. Jest tedy ścisłym obowiązkiem sumienia usuwać od dzieci wszelkie zgubne wrażenia. Jak fizyczne życie rozwija się tylko w zdro-wem, czystem powietrzu i przy posilnym, umiarkowanym pokarmie, tak też i duch rozwija się tylko w moralnej, czystej atmosferze i w szlachetnie oddziaływującein otoczeniu. Należy je przeto od pierwszych dni dziecka sumiennie nadzorować. Dziecko patrzy i słyszy już, jakkolwiek nie umie jeszcze ani mówić ani myśleć; myśli powstają wskutek doprowadzonego przez zmysły materyału. U dziecka wszystko jest znaczącem i oddziaływującein na jego przyszłość. Wychowawca niech będzie w tym kierunku w szczególniejszy sposób aniołem stróżem maluczkich.

http://rcin.org.pl