page0015

3

Żółwie lądowe i błotne.

między tarcze głowę, szyję, nogi i ogon. Tarcze składają się z szeregów zrośniętych ze.sobą tabliczek kostnych (ryc. 2); naskórek, pokrywający je, tworzy nad niemi szeregi tabliczek rogowych (szyldkret).

Pozostałe części ciała (głowa, szyja, nogi) pokryte są małemi łuskami i tarczkami. Pysk bezzębny; szczęki z rogową powłoką o ostrych krajcach; język mięsisty, niewysuwalny. Oczy z 2 powiekami i migawką. Błona bębenkowa widoczna naze-wnątrz. Odnóża krótkie, chodne lub pływ-ne, zwykle z pazurami.

Żółwie zamieszkują w części ląd, w części wodę; są wszystkie jajorodne i jaja z twardą, wapienną skorupką składają zawsze na lądzie. Żywią się roślinami lub zwierzętami; są bardzo wytrzymałe na głód, a także na rozmaite skaleczenia. Odznaczają się małą zmyślnością. Dostarczają mięsa, jaj i szyldkretu. Przeszło 200 gatunków, z nich w śród. Europie i u nas tylko jeden.

1 Rodzina. Żółwie lądowe (Testu-dmidae s. Chersidae).

Tarcze zupełnie skostniałe; grzbietowa mocno wypukła; nogi chodne, o palcach zrośniętych, z krótkiemi pazurami. Wyłącznie lądowe.

Tab. 1 fig. 1. Żółw grecki (Testu-do graeca), nieduży (dl. pancerza 15 cm, całego ciała 25 cm), o bardzo wypukłej tarczy grzbietowej. Zamieszkuje Europę płd. (półwysep Bałkański, Włoski, Francję płd.); karmi się roślinami oraz drob-nemi zwierzętami (owady, mięczaki i t. p.); z ludźmi oswaja się łatwo

1    często bywa hodowany w ogrodach; mięso jadalne.

Tab. 1 fig. 2. Żółw słoniowy (Te

stuclo elephantina), największy z lądowych (dł. do 1,5 m); odznacza się długą szyją i stosunkowo długiemi nogami; zamieszkuje wyspy Galapagos i należy do gatunków wymierających.

2    Rodzina. Żółwie błotne (Emydae).

Różnią się od poprzednich tern, że mają tarczę grzbietową spłaszczoną, a nogi o palcach niezrośniętych, lecz tylko połą

czonych błoną. Żyją w wodzie, wychodzą jednak na ląd; drapieżne. Rodzina ta łącznie z poprzednią obejmuje przeszło połowę wszystkich żółwi (zgórą 100 gatunków); tu należy jedyny nasz gatunek.

Tab, 1 fig. 3. Żółw błotny (Emys lutaria), nieduży (dł. pancerza do 20 cm, całego ciała do 30 cm); zamieszkuje Europę, a także Afr. płc. i Azję płd.-zach.; jedyny nasz gatunek; przebywa

Ryc. 2. Szkielet żółwia lądowego: a—łopatka, 6—kość krucza i obojczyk, c — przedramię, d— kość ramieniowa, e—kręgi grzbietowe,/—żebra, g—kość miednicy, A-kości piszczelowe, «-kość udowa.

w wodach stojących i wolno płynących, nocami wychodzi na ląd; karmi się rybami i dlatego bywa szkodliwy, jada także robaki, owady i t. p.; zimę spędza we śnie, zakopany w mule; łatwo się oswaja i daje hodować; mięso jadalne.

Tab. 1 fig. 4. Żółw kaspijski (Clem-mys caspica), mniej więcej tej samej wielkości; zamieszkuje okolice morza Kaspijskiego, a także Azję Mniejszą i półwysep Bałkański; miejsce pobytu i obyczaje jak błotnego.