page0130

w pokarmach, ubraniach i t. p. oraz fcwykle z nim idąca w parze miękkość życia, uważać się będzie, nie za miarę postępu cywilizacyi, ale tylko |ego fatalne accessorium, malum mcessarium, które, o ile możności, ograniczać należy. Każdy ideał obyczajowy ma w sobie coś sielankowego; aniołowie wyobrażają się pod postacią pasterzów, rybaków, nie wytwornych dworzan; ich ubiorem jest dziecięca nagość. Pozostawiając te idyliezne obrazy poetom, przyznać jednak musimy, że nasza rzeczywistość nie powinna być antytezą tego ich świata; poprawny, nie już doskonały typ obyczajowy zalecać się musi tą naturalną prostotą, tylko uszlachetnioną warunkami wynikającemi z rozszerzonej widowni życia: więcej rozmaitości, przy utrzymaniu jedności ze światem przyrodzonym, więcej delikatności, ale taż sama prawdziwość, większa powściągliwość, ale toż samo ciepło uczucia.

Jeden rzut oka na rzeczywistość przekonywa, że wszystkie usterki obyczajowe są w mniejszym lub większym stopniu reakcyą przeciw pogwałceniu prawa naturalnego, które popełnia spaczony kierunek cywilizacyi, czera się szczególniej odznacza społeczność nowoczesna. Zwiększone potrzeby życia utrudniając małżeństwa, skłaniają do związków nieuprawnionych, mnożą urodzenia nieślubne, tworząc generacyę, której zaniedbane wychowanie i byt materyalny niezapewniony, wątpliwe dają podstawy moralności ¹), gdy już występek w samym początku nie ukróci jej nędznego życia (dzieciobójstwo, podrzucenie i t. p.); wychowanie zniewieściałe przy wadliwej hygienie zmierzającej do przyśpieszenia rozwoju fizycznego , usposabia do niepowściągania namiętności, do wczesnego używania a co koińe-

’) „Częstość urodzeń nieślubnych świadczy o utrudnionych warun-kach życia i niedostatku siły moralnej do walczenia z terni trudnościami... To ostatnie może być uważane nietylko za symptom, ale i za przyczynę, gdy dzieci nieślubne bywają zwykle źle wychowane⁴¹. Roscher. „System d. Yolkswirthscbaft‘\ Lipsk 1801, str. 521. Nawet pod względem fizycznym, pokolenie z nieślubnie urodzonych o wiele jest niższe od ślubnych. „Pod względem ciała, umysłu i obyczaju stanowią oni nędzną, istotnie wyrodzoną część ludności, w którćj zwyczajne choroby, różne defekta cielesne i umysłowe, nakoniec śmiertelność znacznie większe przybierają rozmiary, która napełniając domy przytułku, szpitale i więzienia, staje się prawdziwym ciężarem społeczeństwa. Oesterlen. „Medizin, Statist.⁴⁴ 3.200. Podobnież mówi Wappiius. „Bevólkerungstatisi.“ t. U, str. 386.

http://rcin.org.pl