page0177

STUDYA PRZYRODNICZE. 175

gromadzony w nim bogaty materyal wykazuje fałszywość twierdzenia, jakoby nie zajmowano się w Akademii badaniem przyrody. Wolno potępić dziwną kosmogonię, ale nie wolno twierdzić, że można było ją napisać bez bardzo obszernych studyów, a te wspólnemi tylko siłami licznych specyalistów dały się uskutecznić. I tutaj znowu, jak przedtem, jest nam komedya pomocą; W pewnćj sztuce Epile ratesa opowiada ktoś, wracający z Aten, co widział tam podczas uroczystości panatenejskiej. Był w Akademii, gdzie młodzież dysputowała o naturze wszech rzeczy, o życiu zwierząt, właściwościach drzew; przystąpiono potem do klasyfikacyi roślin i zadano pytanie, do którego rodzaju dynia (zcAoxuvty]) należy. Gdy każdy co innego odpowiada, lekarz z Sycylii, przypadkiem obecny, robi żart nieprzyzwoity_; czem uiesłychanie oburzył młodzież. Ale Platon ją mityguje i każe dalćj określać rodzaje jestestw. Ten drobny szczegół, przypadkiem zachowany ¹), odsłania nieznaną zupełnie stronę w pracach Akademii. Wyszydzone przez komedyopisarza pytanie o miejsce dyni w systemie roślin, wyjaśnia, że Speuzyp, Arystoteles, Teofrast, gdy piszą o botanice, uprawiają naukę, dobrze znaną Platonowi. Wolno nawet przypuszczać, że posiadał on zbiór ciekawych okazów przyrodniczych, bo Arystoteles zakładając muzeum swoje prywatne podobnych okazów w Stagirze, a Ptolemeusze w Alexandryi, naśladowali to, co już oddawna istniało w Akademii^L').

Dokładniój znamy jćj studya matematyczne 1 astronomiczne. Że Platon był wielkim ich zwolennikiem wiedziano oddawna, ale dopiero w nowszych czasach wytłumaczono wszystkie zasługi, jakie w nich położył³). Pominąwszy jego specyalne odkrycia⁴), należy

*) At hen. Deipno. II. p. 59(1. Długi ustęp z Epikratesa (który zaczął pisać około 375), zachowany przypadkiem, bo Ateneusz umieścił go w rozdziale, gdzie mówi o przymiotach kuchennych dyni.

²)    Wilamowitz-Moel 1 endorf, Antigonos etc. p. 284.

³)    B1 ass, de Platom mathematico. Bonn 1861. Friedlein, Beitrćige zur Gcsch. der Maihem. Hof 1873. Rothlauf, die Mathem. z u Plato ns Zeiten und seine Beziehungen zu ihr. Miinchen 1878.

⁴)    Wymienia je Proklus w komentarzu do »Pierwiastków* Euklidesa wedle Eudemusa, ucznia arystotelesowego, którego »historya geometryi* niestety do nas nie doszła. W pismach swoich nigdzie Platon uie rozbiera problemów matematycznych, z wyjątkiem uwagi trafnćj o naturze liczby nieracyonalnćj w ks. VIII swojćj Rzeczypospolitej.

http://rcin.org.pl