page0131

127

odsłonecznym = 811 X 10⁶ kim., w punkcie przysłonecznym 736 X 10⁶ kim. Jowisz świeci światłem bardzo jasnem, zwłaszcza w pierwszych dniach października, a tylko w niektórych razach przewyższa go Wenus swym blaskiem; rok jego syde-ryczny wynosi podług obliczeń Bruhnsa naszych 11 lat 314 dni 20 godzin 1 m. 8 5 sek., natomiast doba wynosi zaledwo 9^lł 55^m 41^-3⁸'¹). Jeżeli się zważy, że masa Jowisza jest 310^!) razy większa od masy ziemi, oraz że gęstość tej masy =13 (w porównaniu z wodą), która to okoliczność wskazuje na wysoki stopień temperatury Jowisza, zrozumiałemi się staną narzekania astronomów na to, że Jowisz zmienia ustawicznie swe oblicze. W r. 1878 zauważono na jego powierzchni owalną plamę ciemno czerwoną, której wielkość obliczono na 46000 kim. długości a 14000 kim. szerokości; plamę zauważano jeszcze w r. 1899 a nawet w 1905, chociaż żywość jej barwy już znacznie ucierpiała. Ponieważ ta plama ukazuje się stale od lat kilkunastu, niepodobna uważać ją za proste złudzenie optyczne; to też Brenner³) i W. Meyer⁴) mają ją za pozostałość po jakimś wielkim wybuchu wulkanicznym na powierzchni Jowisza.

Poglądy co do Saturna, a zwłaszcza co do jego pierścienia, uległy z biegiem czasu wielkiej zmianie. Saturn jest nieco większy, aniżeli połowa Jowisza; jego powierzchnia jest 88 razy większa od ziemskiej, średnica 10 razy większa od ziemskiej, bo według Vogla wynosi na równiku 118000 kim., na osi 106000 kim., wskutek czego można ze Saturna utworzyć około 720, podług obliczeń Maedlera nawet 823 takich brył, jak nasza ziemia. W afelu jest Saturn odległy od słońca 1417 X 10⁶ kim. (ziemia 20 X 10^c mit gegor.), w perihelu 1340 X 10⁶ kim.; światło przebywa tę przestrzeń w 1“ 19^m; z powodu swej odległości otrzymuje ten planeta w czasie perihelu 81 razy, w cza-sieafelulOl razy, a więc średnio 91 razy mniej ciepła od słońca, aniżeli ziemia. Świeci on jako gwiazda I wielkości światłem o barwie płowo - czerwonawm - żółtej; zresztą barwa światła

*) Por. KI u czy ck i: Niebo i ziemia j. w., str. 337.

*) Por. Newoomb-Engelmann dz. w. prz., str. 386.

*) L. Brenner: Spacierg&nge durch das Himmelszelt. Leipzig 1898, str. 190.

⁴) W. Meyer: Das Weltgeb&ude. Leipzig 1898, str. 176.

http://rcin.org.pl