page0142

Robaki: Płazińce (Tasiemce). 103

1 Rząd. Tasiemce (Cestodes).

Ciało wstęgowate, bez jamy ciała, kanału pokarmowego i otworu pyszczka; składa się z szeregu członków cz. pierścieni (proglotydy), tworzących długi łańcuch (po kilkaset a nawet kilka tysięcy członków). Przedni zgrubiały koniec ciała nosi nazwę główki i uzbrojony jest haczykami oraz przyssawkami; za nim idzie cienka część, zwana szyjką, a za nią cały szereg członków. Najstarszą częścią jest główka: z niej powstaje cały łańcuch w ten sposób, że najpierw tworzy się za nią pączkowaniem jeden członek, potem drugi między główką a pierwszym, trzeci między główką a drugim i t. d.; dlatego najstarsze i największe członki znajdują się na tylnym końcu ciała.

Wszystkie tasiemce pasorzytują w kiszce cienkiej kręgowców: przytwierdzają się do jej ścianki haczykami lub przyssawkami główki i karmią się zapomocą przesiąkania przez całą powierzchnię ciała odżywczych części z zawartości kiszek. We wszystkich członkach wytwarzają się jajka; dojrzewają one najpierw w ostatnich, które wówczas odrywają się od łańcucha i wydostają się nazewnątrz wraz z odchodami. Dla^dalszego^rozwoju jajek członki te musi połknąć inne zwierzę: w żołądku jego ulegają one strawieniu, a z jajek wychodzą mikroskopijnie "drobne krą-gławe lub wydłużone z a-r o d k i z 6 haczykami zprzodu; zarodek haczykami przebija kiszkę, wę-

.    .    dmie    z prądem krwi do

Bąblowiec ta- . , . , .

siemca    mięsni    lub innych narządów

(znacznie po-    i tam    zamienia się w t. zw.

większony).    wągra cz. bąblowca

(ryc. 52), mającego postać główki z szyjką, zakończoną pęcherzem, dd którego może się wciągać. Wągr nie rozwija się dalej, dopóki nie dostanie się do właściwego żywiciela, w którym żyje dorosły tasiemiec; następuje to wtedy, gdy żywiciel zje zwierzę, w którego ciele znajdują się wągry. Wówczas pęcherz ulega strawieniu, główka przytwierdza się do ścianki, zaczyna się odżywiać i daje początek łańcuchowi członków. Obecność tasiemców i ich wągrów wywołuje różne przypadłości chorobowe, częstokroć niebezpieczne lub nawet śmiertelne.

Rząd ten obejmuje koło 500 gatunków.

1 Rodzaj. Tasiemiec cz. Soliter (Tae-nia), główka okrągła lub kulista z 4 przyssawkami, a często jeszcze i z haczykami; członki z otworkami dla jajek z boków, zwykle dłuższe, niż szersze. 300 gatunków.

Tasiemiec długoczłonki (Taenia so lium, ryc. 53) dorasta 2 — 3,5 m. dług. i może się składać z 800 - 900 członków; główka wielk ^c\ łebka od szpilki

Ryc. 53. Tasiemiec długoczłonki (Taenia so-lium): 1—główka widziana z góry; 2—z boku;

3—dwa członki (znacznie powiększone).

z 4 przyssawkami i podwójnym wieńcem haczyków; szyjka nitkowata; dalsze członki 4-kątne, dochodzące 12 mm dług. i 6 mm szer. Żyje w kiszce cienkiej ludzi. Wągr, dochodzący wielkości ziarna grochu (ryc. 52) w mięśniach (rzadziej w sercu lub mózgu) świni, rzadziej psa, kota lub sarny, a niekiedy nawet człowieka. Zarażenie tasiemcem następuje przez spożycie surowej lub nawpół surowej wągrowatej wieprzowiny; rozwój w kiszkach trwa do 12 tygodni; zarażenie bąblowcem przez połknięcie jajek.

Tasiemiec żytawski (Taenia sagina-ta, ryc. 54), podobny bardzo do poprzedniego, ale większy (dł. 4— 8 m, członków 1200 — 1300), główka bez haczyków; długość tylnych członków do 20 mm, szer. do 9 mm. Również w ki-