page0148

145

czasy mniemano, te nie można było mieć nie tylko nauki, ale nawet rozumu, nie pojechawszy uczyć się go za granicę, przecież Piotr Tylicki wybitnym jest przykładem, że zdrowe pojęcia zaczerpnięte na własnej ziemi, że umysł rozważny wszędzie w około siebie szukający posiłku na wzbogacenie własnej istoty, wykształcić mogą wysoko człowieka. Wprawdzie jeżdżono u nas dawniej za granicę dopiero dla dalszego 'wychowania, najczęściej po odbyty cli naukach przygotowawczych w kraju, jednak chociaż pojedyncze indywidua do znakomitego dochodziły wykształcenia, przecież rzadko widzimy żeby nie zatraciły zmysłu życia politycznego u siebie, żeby ogół starał się zaprowadzić w Polsce w około rozwijające się postępowe wyobrażenia społecznej har-monji. Jako magnatom, szło im już tylko o prerogatywy magnatów, nawet nie o ogół szlachty; cóż dopiero powiedzieć o ludzie, coraz bardziej ścieśnianym w swych prawach!.... I tak coraz dalej zrywała się równowaga, lubo wyższe umysły i szlachetne serca ciągle były zaprzątnięte potrzebą reform; lubo począwszy od Stanisława Leszczyńskiego i dawniej jeszcze, ciągle o tern. przeróżne wygłaszano teorie, przecież do niczego one nie doprowadziły.

10