page0152

150 PLATON

stosunkach miał Platon po co wracać do domu? czy mógł ojczyźnie służyć z bronią w reku? Lizyasz wymownie przedstawił wszystkie nieprzyjemności, na które narażał się obywatel starożytnego rodu, służąc w wojsku ojczystćm. Sama obecność jego budziła podejrzenie demokratów ). Godzi się powątpiewać, czy Platon podówczas w Atenach byłby znalazł »wy wczas i duchowe skupienie* potrzebne do pisania dzieł według Zeller’a²), lub czy tam mógł lepićj, niż gdziekolwiek indzićj, porządkować swoje wrażenia i wspomnienia z różnych krajów, jak chce Steinhart³). Nie widzę racyi, dla którój nie mógł kilku dialogów napisać na obczyźnie, ani dlaczego rodzina nie mogła mu posyłać dochodów z majątku do Megary, Tarentu lub Cyreny. Statki greckie, a z niemi i posyłki, wszędzie dochodziły. »Gdyby ciągle był nieobecny w swem mieście, woła Grotę, byłby został prawie zapomnianym i z trudem byłby sobie zdobył dosyć sławy, aby z powodzeniem wystąpić jako nauczycieli* ⁴). Mnie się zdaje, że wracał z podwojonym urokiem, bo usunąwszy się na czas dłuższy z widowni codziennych, wszystko obniżających plotek, przynosił ze sobą spory zapas nowości, a ta w Atenach bardzo popłacała. Nie możemy wprawdzie wykazać szczegółowo, co robił przez dwanaście lat za granicą, ale mając z jednćj strony pewne dane, że podróżował, z drugićj zaś żadnych wskazówek, że był w tym czasie w Atenach, możemy się tylko oświadczyć za pierw-szem i uważać za najprawdopodobniejsze, że powrócił krótko przed pokojem Antalcydasa (387), jak świadczy niemiła przygoda, która spotkała go w Eginie.

Zresztą nie o to chodzi, czy niekiedy zaglądał na krótko do ojczystego miasta. Rdzeń rzeczy ten jest, że wyjechał uczniem, a powrócił mistrzem. Miał lat czterdzieści, kiedy osiadł w domu na nowo, zwiedziwszy Egipt i Cyrenę. Włochy południowe 1 Sycylię. Jak ongi Solon, jego przodek, a przed nim Odysseusz:

Siła różnych miast widział; poznał tyle ludów Zwyczaje; a co przygód doświadczył i trudów!

Zbadał prawa 1 dzieje narodów, kształt krajów i bieg przyrody a czego tylko można było w owym wieku nauczyć się od innych,

^ł) Zob. Lizyasza mowę pro Mantitheo (or. 15 ed. Didot).

^,J) Z e 11 e r, Philes- der Griech. II. a. p. 406, przyp. 1.

³)    Steinhart, p. 307, przyp. 60.

⁴)    Vol. I. p. 122.

http://rcin.org.pl