page0179

Tu przedewszystkiem zwóeić należy uwagę na różnice sprawione zmianami w prawodawstwie, skutkiem których, okres III a zwłaszcza IV nie daje się porównać dokładnie z poprzedzającymi ^l). Drobiazgowi ość kodexu z roku 1847 musiała przyczynić się do pomnożenia ilości spraw karnych w większej proporcji niż rzeczywisty przyrost przestępstw; to nam też tłomaczy, że w tyeh dwóch ostatnich okresach wykazaną jest większa liczba spraw niż przestępstw';, albowiem oprócz spraw o rzeczywiste przestępstwa, weszły tu sprawy dochodzenia nagłej śmierci i pożarów, wreszcie i takie, w których okazał się niebyt czynu karnego. Z drugiej strony ubytek ilości spraw karnych i przr słępstw w okresie IV jest tylko pozorny, pochodzi bowiem jedynie stąd, że wykazy tego okresu nie obejmują drobnych wykroczeń spełnionych na wsi a rozpoznawanych przez sądy ówczesne gminne, nad któremi nie było kontroli, naczelnej w kraju magistratury administracyjno - sądowej. Tylko na r. 1873 posiadamy cyfrę takich spraw, które przywodzi gen. Anuczyn w swojej statystyce włościan Królestwa; cytra ta jest 65582 i w tej proporcji należałoby powiększyć cyfry kryminalne okresu JV dla przybliżonego porównania z poprzedniemu przepięciowa np. liczba spraw tego okresu liczoną! być powinna nie 470< 0 jak wypada okrągłą liczbą, ale conajmniej 100000 ²).

') Sprawozdanie z r. 1833 podaje 48167 (!) spraw a 35846 obwinionych. Ponieważ niepodobna przypuścić, żeby w takiej proporcji pomnożyła sie w tym roku ilość spraw, gdy na rok. poprzedni podano 30373 a ilość obwinionych w r. 1832 miała być 32420, w roku następnym 35846, nigdy zaś się nie zdarza i jest wprost nieprawdopodobne, żeby liczba spraw przewyższała lieznę obwinionych; uważaliśmy przeto za pewniejsze przyjąć na ten rok (1833) cyfrę obliczoną przez nas proporcjonalnie (jak to uczyniliśmy i odnośnie do innych lat, których cyfry były defektowe).

²j Liczba wykroczeń z Ustawy Gminnej, o ile agitowały się w sądach zwyczajnych, wynosiła w latach 1865—69 : 8258, w latach 1870—74 : 7499, r. 1865 liczba ta była 10463, r. 1871 : 5685, r. 1874- : 7721. Ponieważ jednocześnie ogólna liczba przestępstw znacznie wzrosła, wahania powyższe wykazanćj liczby wykroczeń gminnych, w ogólnym wszakże postępie malejącym, tłumaczą się głównie tern, że ludność wiejska, w pierwszych latach po urządzeniu włościan r. 1864. dawnym trybem udawała się. do sądów zwyczajnych ze swojemi skargami, których ubywało w miarę tego, jak oswajano się z sądami wójtoskiemi. Skutkiem tego niepadobnem jest, choćby w przybliżeniu, obliezjm ilość ogólną spraw karnych z lat 1864—1876. W ostatnich znowu latach, po wprowadzeniu nowych sądownictw, ilość

http://rcin.org.pl