page0020

16

chodząc z fałszywych założeń, apodyktycznie dowodził, że nie można sporządzić soczewek achromatycznych; jego znów powaga tamowała postęp przy udoskonalaniu szkieł optycznych. Dopiero w r. 1758 Dollond skonstruował lunetę achromatyczną, a w stuleciu ubiegłem sztuka wyrabiania szkieł optycznych posunęła się niezmiernie naprzód, jak świadczy sporządzenie dwóch, dotychczas największych objektywów, a to 36 calowego (914 mm.) dla obserwatoryum Licka na Mount Hamilton w Sierra Nevada w Kalifornii, oraz 40 calowego dla obserwatoryum w Chicago (refraktor Jerkesa).

W ślad za udoskonaleniem przyrządów obserwacyjnych poznawano ilość gwiazd coraz większą. Ponieważ nie wszystkie gwiazdy posiadają natężenie światła dla naszego oka jednakowo silne, przeto wprowadzono podział gwiazd na klasy albo wielkości. Ilość klas czyli wielkości jest nieograniczona, tylko w teleskopach słabszych gwiazdy klas niższych nie są widzialne. Obecnie rozróżniają astronomowie wielkości nawet zapomocą ułamków, np. gwiazda 8*4 itp. wielkości. Charakterystyczną przytem jest rzeczą, że chociaż pierwotnie oznaczano wielkości gwiazd zupełnie dowolnie, jednak późniejsze pomiary fotome-tryczne pokazały, że ilość światła od jednej wielkości do drugiej zmniejsza się prawie dokładnie 2^l/₂ razy; a więc np. światło gwiazdy VI wielkości jest 2¹/, razy słabsze niż V wielkości itd. Nadmienić przytem trzeba, że siła światła zależy w wielkiej mierze od odległości danej gwiazdy od nas, wskutek czego niejedna gwiazda np. X wielkości może w rzeczywistości być jaśniejsza od gwiazd I wielkości, a tylko z powodu odległości niezmiernej wydaje się tak małą i słabo jaśniejącą. Co do półkuli nieba północnej Wega (a Lyrae) bywa oznaczana jako gwiazda 0 wielkości, t. j. że jest 2¹/, jaśniejsza od gwiazdy I wielkości; na południowej półkuli nieba zaliczane bywają do I wielkości 3 gwiazdy: Syryusz (a Canis maioris), Canopus i a Centauri. Rzecz niemniej uwagi godna, że ilość gwiazd powiększa się przy posuwaniu się do klas niższych. Tak np. Houzeau przyjmuje 17 gwiazd I wielkości (Argelander z Bonn tylko 10), a już w drugiej klasie Houzeau: 51, Argelander 37. Argelander przyjmuje na niebie północnem:

http://rcin.org.pl