page0224

216

Rokosz — Rol&ud

kie_gv prawa dziedzicznego wyrzekł.” Wid z.my z tego, ze pierwotnie rokosz, znaczył raz Zjazd wainy. drugi raz sejm. Lengnicn, l.erze w pojęciu pierwo-tnem znaczenie tego wyrazu; „0 rokozzu (pisze) inaczej powiedzieć nie można, tylko, że jest połączeniem się szlachty przeciw kruiowf i senatowi, w celu zabezpieczenia praw Rzeczypospolitej.” Od czasu dopiero Zygmunta III, gdy Zebrzydowski po raz pierwszy w dziejach naszych, zbrojno wystąpił przeciw królowi, stawił mu pole pod Guzowem r. 1607, i po walce bratobójczej rozbity uchodzić musiał, Rokosz, zaczął znaczyć bunt, powstanie, przeciw prawej władzy. O Rokoszu Gliniańskim w r. 1380 przeciw Ludwikowi królowi polskiemu i węgierskiemu, nie ma co i wspominać, ako o skleconej bajce, którą zdrowa krytyka obaliła.    K. WŁ W.

hula, tak sic nazywa grunt, którego zwierzchnia warstwa, będąca ziemią roślinną przez spulchnienie, za pomocą pługa i innych narzędzi do uprawy używanych, jest przygotowana pod zasiew rozmaitych roślin przedstawiających jakiekolwiek użytki. Ziemia roślinna zawiera w sobie znaczną ilość humusu (ob.), i składa się z ułamków skał bardzo rozdrobnionych, znueszanycn z szczątkami rozłożonemi organizmów zwierzęcych i roślinnych, które w tym stanie przyjęte przez rośliny, służą do wzrostu i wytworzenia różnych ich części. Głębokość czyli grubość warstwy ziemi roślinnej jest jednym z najważniejszych warunków dobroci i żyzności gruntu Pod tym względem trzymają się następującego sposobu oznaczania roli: lest ona płytKą przy grubości warstwy ziemi roślinnej na 4 cale, średnią przy 6 calowej, głęboką przy 8 calowej a bardzo głęboką przy większej grubości. Samo z siebie wynika, że dobroć gruntu i pomyślność zbioru z zasiewmw zależy jeszcze od składu chemicznego i własności fizycznych roli.

Rola (herb), na tarczy w polu czerwonem, róża biała: wkoło niej trzy kroje żelazne od pługa, z tych jeden prosto od jej dołu, dwa drugie z boku. Na hełni.e pięć piór strusich.

Rola, w języku teatralnym część dyalogu dramatycznego, oddana przez jednego artystę. Każda rola oczywiście pojmowaną być musi w związku z całością. przytem jednak ma i swoję właściwość, której studyjowanie jest najważniejszą stroną pracy aktora. Role pod względem scenicznym dzielą się nr. rozmaite rodzaje, z których zwykle jednemu artysta dramatyczny głównie się poświęca: do takich rodzajów ról należą: bohaterów, bohaterek, kochanków i kochanek, ojców i matek szlachetnych, ojców i matek komicznych, charaktery czarne, komiczne, lokajów, pokojowek i t. p.    F. H. L.

Roland, najgłośniejszy z bohaterów czasów Karola Wielkiego, jeden z paladynów tego monarchy, którego dziejowe istnienie opiera się jedynie na wzmiance w kronice Kgmharda zamieszczonej, jakoby między rycerzami., którzy śmierć ponieśli w Pyreneach w czasie napaści na Waskonów^r (Basków) na tylną straż wracającego r. 778 z Hiszuanii cesarza Karola, znajdować się także miał Rruod/andus, Brifannici limitis prefertus. Być może, że wzmianka owa, nie we wszystkich zresztą rękopismach księgi Vita Caroli Mag?u napotykana, wsunęła się dopiero na podstaw ie podania, które wspomina, że mocny, mężny i pobożny Roland był siostrzeńcem Karola, a synem siostry tegoż Berty i Milona z Anglant. Z pośród wielu podań krążących o jego przygodach, naisłynniejszem jest to, które stanowi treść tak zwanej pieśni Rolando-wej. Opiewa ona śmierć, g ly pozostawiony w Hiszpanii jako jej stróż, na skutek faszywe rady zdradzieckiego Ganelona z Moguneyi, swego teścia, napadnięty został przez niezmiernie przemagająee siły pogańskie króla Saracenów