DSCN6268 (Kopiowanie)

250

Biologia • rirpclyiorium lila kaiulyilniów no nltadrnilc mrdyi :nw

6.6. Prawa dziedziczenia

Próby odkrycia praw i sposobów dziedziczenia podejmowane były przez ludzi od najdawniejszych czasów; znaleźć je można nawet w Biblii, w Starym Testamencie. Jednakże na stale weszły do historii nauki dopiero doświadczenia Grzegorza Mendla (1822-1884), opala zakonu Augustianów w Brnie Morawskim. Mendel obiektem swych pierwszych badań uczynił groch, który jest rośliną samopylną i po kilku pokoleniach samozapylaniu daje jednolite, „genetycznie czyste" odmiany. Do krzyżowania użył odmiany różniące się parami przeciwstawnych cech (np. kwiaty czerwone bądź białe, nasiona żółte bądź zielone itp.joraz- oo najważniejsze -prowadził drobiazgowe obliczenia wyników swych eksperymentów (analizę matematyczną). Prace swoje („Badania nad mieszańcami roślin”, 1866 i „O niektórych mieszańcach Hicracium uzyskanych ze sztucznego zapłodnienia", 1870) wydrukował w mało znanym czasopiśmie „Prace Towarzystwa Przyrodniczego" w Brnie Morawskim. Ponieważ w owym czasie niewiele wiedziano o komórkach i ich podziałach, prace Mendla nic wzbudziły za jego życia większego zainteresowania. Dopiero w 1900 roku trzej badacze: C. Correns. E. Tschcrmak i H. de Vries, prowadząc niezależnie od siebie badania nad dziedziczeniem cech, ponownie „odkryli" prawidłowości zaobserwowane wcześniej przez Mendla. Grzegorza Mendla uznano zatem za „ojca" genetyki jako odrębnej nauki, zaś jego następcy sformułowali wyciągnięte przezeń wnioski w postaci praw Mendla.

6.6.1. Pierwsze prawo Mendla

Ryc. 6-15 i tabela 6-11 ilustrują wyniki doświadczeń Mendla przeprowadzonych na grochu jadalnym (Pisum salinwi). Pokolenie rodzicielskie oznacza się symbolem „P". pierwsze pokolenie mieszańców symbolem „F,”. Drugie pokolenie mieszańców otrzymane ze skrzyżowania osobników F, (bądź w przypadku niektórych roślin - samozapylenia osobników F,) genetycy oznaczają symbolem F,. Kolejne dalsze pokolenia mieszańców oznacza się odpowiednio F,, F₄, F,... F_o.

Mendel stwierdził, że po skrzyżowaniu grochu o kwiatach białych z grochem o kwiatach czerwonych wszystkie powstałe osobniki potomne F, mają kwiaty czerwone. Po ponownym skrzyżowaniu dwóch czerwonych osobników pokolenia F, ich potomstwo różni się barwą kwiatów; 3/4 roślin ma płatki czerwone, zaś 1/4 - płatki białe.

Ryc. 6-15. Dziedziczenie barwy płatków grochu (Pisum satimm LX A - gen barwy czerwonej, a - gen barwy białej, P - pokolenie rodzicielskie, F - pierwsze pokolenie mieszańców, F, - drugie pokolenie mieszańców (JD).

Gny wysi rozdzięlei

spo?

U&znychga ok Do takich fcsąenadbrui ““njotytew 'żuabinacje Mczamehs **)fo*ozate przypadł ***ł muszli r^pasiastoś

i ^SS linię '***1:] t

_

Tabela 6-11. Segregacja różnych cech grochu w pokoleniu F, (wyniki badań Grzegorza Mendla (c. - cecha; dom. - dominująca; rcc. - rcccsywna).

Badane cechy		Liczba w F2				Ogółem
		z c. dominującą liczba %		z c. reccsywną liczba %
barwa kwiatów	(dom. czerwona, rec. biała)	705	75,89	224	24.11	929
kształt nasion	(dom. gładki, rcc, pomarszczony)	5 474	74,74	1 850	24.94	7 324
barwa liicicni	(dom. żółtą, rec. zielona)	6 022	75,06	2 001	24,94	8 023
kształt strąków	(dom. gładki, rcc. przewężony)	882	74,68	299	25.32	1 181
barwi sutków	Idom. zielona, rec. żółta)	428	73,79	152	26,21	580
położenie kwiatów (dom. boczne, rec. szczytowe)		651	75,87	207	24,13	838
długość łodygi	(dotn pnący, rec. krzaczasty)	787	73,96	277	26.04	1064
	Hassem	14 949	74.90	3 010	25.10	19 93*
	Stosunek liczbowy		3	«