page0229

225

dobne; nazwał on to zjawisko prawem ósemek albo oktaw chemicznych. Niezależnie od Newlandsa poruszyli tę myśl Lota-ryusz Meyer i Mendelejew w r. 1869; podług nich własności rozmaite pierwiastków pozostają w peryodycznie się powtarzającej zależności od ciężaru atomowego, są jego funkcyami. Otóż nader zajmujące są próby, jakie Nagaoka, fizyk japoński¹), i J. J. Thomson przedsięwzięli w celu wyjaśnienia prawa powyższego zapomocą uszeregowania odpowiedniego elektronów wirujących. Nagaoka, opierając się na obliczeniach Maxwella nad stałością pierścienia Saturnowego, obliczył okresy drgań, jakim ulegają elektrony, jeżeli się je usunie nieco z położeń, przypadających im na ich drodze obiegowej. Okazało się, iż te okresy tworzą szereg, odpowiadający w zarysie ogólnym szeregowi drgań peryodycznych przy liniach widmowych dla niektórych pierwiastków. Nie długo potem J. J. Thomson²) pokusił się o skonstruowanie modelu dla atomu chemicznego, zbudowanego z elektronów. W tym celu przyjął on kulę z elektryczności dodatniej; wewnątrz kuli mają krążyć elektrony ujemne w pierścieniach koncentrycznych. Siły, które tutaj w grę wchodzą, składają się: 1) z przyciągania dośrodkowego elektryczności dodatniej, które przyciąga do punktu środkowego każdy elektron, 2) z siły odśrodkowej każdego elektronu. 3) z siły wza-iemnego odpychania elektronów. Masę atomu (ciężar atomowy) ma stanowić suma mas elektronów krążących. Zastanawiając się nad tern, jakby powinny być ustawione elektrony na liniach kołowych, aby można było otrzymać równowagę stałą, wykrył on warunki, od których zawisła równowaga w czasie ruchu dowolnej ilości elektronów. Co więcej, okazać się miał nawet związek ścisły pomiędzy ułożeniem elektronów w stan równowagi, a faktycznemi własnościami pierwiastków chemicznych, gdyż Thomsonowi udało się uzyskać szeregi, które w sposób zadziwiający przypominają szeregi Mendelejewa. Tak np. trwałym jest atom, zbudowany z 3 elektronów po ułożeniu ich w trójkąt; jeżeli ten pierścień będzie otoczony przez większy, złożony z 8 elektronów, to znów układ 11 elektronów będzie

M Por. Naturo. (London) 1904 z 25 lutego i 9 czerwoa

Por. Philosoph. Magazine. 1904. (6) 7, str. 237. Por. także: Elektro-chem. Zeitschrift 1906. XXVII, str. 1031 nastp.

X. Ouhry 1: Filotofin prfyradt.    15

http://rcin.org.pl