page0232

Społeczność podaje nam w chwili sposobnej Boską strawę prawdy; daje impuls do urabiania w duszach naszych szlachetnych nałogów, koło których cały świat świetlanych cnót się obraca; społeczność wreszcie zmusza nas do wyrażania prawdy i dobra rozpromienieniem fizyonomii i tą przedziwną muzyką mowy ludzkiej, która nadaje człowiekowi podniosły charakter wyższości.

„Nie dobrze być człowiekowi samemu⁸, —-powiedział Stwórca; społeczeństwo jest środowiskiem naturalnem, w którem rozwija jego piękność, a w swojej jedności jest ono samo wspaniałym i najwyższym człowieka rozwojem.

Patrzmy i podziwiajmy człowieka — naród! Nie jest to już tylko jedno ciało, jeden umysł, jedna wola. Błogosławieństwo Stwórcy rozszerzyło jakby w nieskończoność len gmach wspaniały, o proporcyach tak doskonałych, o czynnościach tak uporządkowanych, o wyrazie tak szlachetnym!

W człowieku zbiorowym czyli w narodzie siły intelektualne zbierają się w snop świetlany, z którego promieni w miarę postępu czasu tryskają sztuki piękne, nauki, literatura, wynalazki użyteczne i chwalebne, mądre prawa. Wszystkie wole zestrzeliwają się w współubieganiu do pracowitych przedsięwzięć, do bohaterskich cnót, do wielkich poświęceń, do najwyższych ofiar.

Z zetknięcia, z zamiany i wzajemnego przenikania wszystkich piękności powstaje ta promienna i szlachetna fizyonomia ludów cywilizo-

http://rcin.org.pl