page0278

274

Z reguły łączą się pierwiastki różnorodne, bo w przeciwnym razie z ich połączenia nie mogłoby powstać ciało nowe, od swych składników różne. Pozornie sprzeciwia się temu twierdzeniu fakt. iż przez prostą polimeryzacyę uzyskać można ciało odmienne, np. z acetylenu (C₂H₂) benzol (C₆H₆j. Gdy ogrzewamy acetylen do 500° C, wówczas trzy cząstki jednego pierwiastka reagują na 3 cząstki drugiego, i w rezultacie zjawia się ciało C₆H₆. Atoli i w tym razie dzieje się zadość powyższej zasadzie powinowactwa. W związku bowiem C₂H₂ mamy 2 atomy węgla, który jest pierwiastkiem czterowartościowym, połączone z 2 atomami pierwiastku jednowartościowego, wskutek czego atomy węgla niezrównoważone przez atomy wodoru, zaczynają pod wpływem temperatury wysokiej oddziaływać na siebie, aby uzyskać związek stalszy od tamtego. Atomy zatem węgla, o ile ich wartościowość nie jest nasycona, są do pewnego stopnia różne od atomów, mających swą wartościowość nasyconą; a w dodatku wchodzi tu w grę czynnik zewnętrzny, wysoka temperatura, która zmusza acetylen do utworzenia związku stalszego ^x).

Przykład powyższy nie narusza zatem reguły, iż pierwiastki mają powinowactwo tern silniejsze, im więcej różnią się między sobą, i możnaby po ilości ciepła, uwolnionego w czasie reagowania na siebie pierwiastków, łatwo wykazać znaczenie ogólne zasady powyższej.

Można wobec takiego założenia zrozumieć te dwa fakty: ilość energii cieplnej lub elektrycznej, których potrzeba użyć do wywołania reakcyi wewnętrznej w pierwiastkach w celu utworzenia związku chemicznego, a powtóre ilość stałą kaloryi ciepła, uwalnianego w czasie reakcyi chemicznej pierwiastków. Jedna i druga ilość może posłużyć do oceny stopnia powinowactwa pierwiastków, z 1ą jednak różnicą, iż ilość energii doprowadzanej z zewnątrz jest poniekąd odwrotnie proporcyo-nalna do stopnia powinowactwa, gdyż im mniejsze jest powinowactwo dwóch pierwiastków, tern większej potrzeba energii z zewnątrz, aby sprowadzić połączenie chemiczne; przeciwnie im większa ilość ciepła utajonego zostaje uwolniona, tern silniejsza reakcya musiała zajść w pierwiastkach, tern więcej ró-

*) Por. Nys; Cosmologie j. w. str. 453.

http://rcin.org.pl