page0292

288

kropla przedstawia się jako pianka rozkłócona (stąd druga nazwa teoryi: Schaumtheorie). Biitschli utrzymuje na podstawie licznych spostrzeżeń, że każda protoplazma ma budowę pianko watą; warstwa zewnętrzna protoplazmy zdaje się nie posiadać żadnej budowy szczegółowej, co tylko stąd pochodzi, że kropelki, które wypełniają jamki, są bardzo drobne. W substan-cyi zaś wewnętrznej (hylema) mogą się znajdować włókienka i mikrosomy, ale tylko jako twory drugorzędne.

Teorya budowy ziarenkowej. Pod wpływem odczynników chemicznych (fuksyna, dwuchromian potasowy itd.), silnie ścinających protoplazmę w ziarenka, ukazują się w pro-toplazmie mikrosomy nawet tam, gdzie w warunkach innych nie można ich dojrzeć. Ciałka te, zwane przez Altmanna¹): granula (ziarenka) lub bioblastami, mają stanowić organizmy pierwotne, wchodzące w skład każdej protoplazmy i będące podłożem wszystkich jej własności. Ziarenka mogą tworzyć skupienia rozmaite, łączyć się w nitki, natomiast pęcherzyki (al-veoli) i siatka protoplazmiczna mają znaczenie podrzędne.

Jak się z tego przedstawienia rzeczy okazuje, nie może żadna z teoryi wymienionych uchodzić za jedynie uprawnioną. To też Kólliker, Flemming, Wilson, Henneguy, O. Hertwig i inni są zdania, że protoplazma może mieć budowę najrozmaitszą zależnie od tkanki badanej, względnie od gatunku badanego²).

Drugi składnik komórki: jądro (nucleus), zbadane dokładnie poraź pierwszy przez Browna (1833), przedstawia się jako mały pęcherzyk umieszczony dość często w środku komórki, a otoczony błonką bardzo delikatną. Wewnątrz pęcherzyka znajduje się ciecz, zwana sokiem jądrowym, a w nim jest rozmieszczona siateczka z nitek lininy; wśród siatki mieści się znaczna ilość ziarn i bryłek substancyi, chciwie chłoniącej barwik, a tworzącej zrąb tak zw. chromatynowy (yęG)\ia = barwa), nadto jedno lub dwa, czasem nawet więcej ciałek niemal kulistych, silnie załamujących światło, tak zwane jąderka (nucleoli). Błonka jądra jest wyprężona wskutek ciśnienia ze strony soku jądro-

') Por. Altmann: Die Eleinentarorganismen und ihre Beziehungen zu den Zellen. II Aufl. Leipzig 1894; Ein Beitrag zur Granularlehre. Yer-handl. Anatom. Gesell. VI Yerhandl. 1892, str. 220—228.

²) Por. O. Hetwig: Allgemeine Biologie j. w., str. 19—25; Yves Pe-lage dz. w. prz., str. 22—38; Ed. B. Wilson: The Celi j. w., str. 22—30.

http://rcin.org.pl