page0317

309

Rossyja

Znana pod imieniem gór Urengskich, następnie Guberlińskich. Najwyższym w Uralu południowym punktem jest góra lremel, mająca 4,700 stóp wysokości. Pasmo Uralskie (głównie w środkowym Uralu albo Permskim, i w północnych częściach Uralu Orenburgskiego) obfituje w rudy kruszcowe, szczególniej żelaza; znajdują się prócz tego rudy miedziane, piasek złotodajny i platyna; także malachit, jaspis, topaz, ametyst, szmaragd i niekiedy dyjament. Pochyłości pasma Uralskiego pokryte lasami iglastemi; w górach odkryty węgiel kamienny. 9) Góry Kaukazkie pokrywają większą część kraju między morzami Czarnem a Kaspijskiem, idąc w kierunku południowo- wschodnim od ujść Kubani do przylądka Apszerońskiego. W głównem pasane, do najwyższych należą góry, Elbrus (18,500 stóp) i Kazbek (10,500 st.). Z odnóg Kaukazu znaczniejsze: a) Pasmo Andyjskie, oddziela się od góry Barbaro ku północo-wschodowi i tworzy wraz z głównem pasmem Nagórny Dagiestan; b) Łańcuch Gruzyjsko-Imeretyński albo Wachtańgski idzie na południe między źródłami rzek Kury i Rijonu, gdzie się łączy z Małym Kaukazem, zajmującym przestrzeń między rzekami Kurą i Araksem, i z górami Adźarskiemi, należącemi do wyniosłości Ormiańskiej. Szczyt tej ostatniej, góra Ararat, wznosi się na 16,500 stóp. Góry Kaukazkie oblltują w źródła mineralne i rudy różnego gatunku. 3) Góry Tnuryckie (główne pasmo Jajła) ciągną się na południowym brzegu Krymu, na rozległości 21 przeszło mil. Z gór Tauryckich najwyższa Cza-tyr-dah, sięga 5,000 stóp wysokości. Z dolin szczególniej malownicza Bajdarska. Cały brzeg południowy, górami od półnacy zasłonięty, obfituje w bujną roślinność, delikatne owoce i winnice. Pasmo Jajła pokryte lasem, posiada marmur (głównie zielonawy); w pobliżu ciaśniny Kercz-Jeni-kalskiej znajdują się wulkany błotne i źródła nafty. 4) Odnogi gór Karpatskich', z tych jedne wchodzą do królestwa Polskiego, sięgając Radomia i Sandomierza, inne ciągną się w gubernii Wołynskiej (góry Awratyńskie), Podolskiej i pro-wincyi Bessarabskiej. 5) Góry Finlandzkie (przedłużenie gór Skandynawskich) składają się z rorzuconych po całym kraju ogromnych skał granitowych, między któremi leży mnóstwu jezior. Skały te we wschodniej części Finlandyi przybierają kształt pasma górnego pod nazwą Maanselke, które na południu dzteJi sie na dwie odnogi; z tych jedna pod imieniem gór Oionieckich ciągnie się wschodnim brzegiem jeziora Onegi, druga pod nazwą gór EsferboGiiekich, idzie w kierunku południowo-zachodnim przez całą środkową Fiulandyję aż do brzegów morza, gdzie tworzy już to przylądki, już to wyspy skaliste (sitar, sltargord).— Wyniosłości w środkowej Rossyi europejskiej. Rossyja europejska przedsiaw.a powierzchnię pagórkowatą; prócz tego ma ona dwie rozległe wyniosłości, z tych jedna leży na północy (ciągnie się od źródeł rzeki Peczory w górach Uralskich do morza Bałtyckiego) i nazywa się Uralo-Bałtycką; składa się ona z trzech części: a) Wielkiej płaskiej wyniosłości’, w środku, b) Uralo-Ałaiaiskiego pasa, na wschodzie i c) Nadbałtyckiego pasa, na zachodzie. Druga wyniosłość leży na południu (ciągnie się od południowego krańca pasma Uralskiego do odnóg gór Karpatskich) i na-zyw-a się pasem Urało-Karpatskim; składa się także ze trzech części: a) Kamiennego pasa, na zachodzie, b) Donieckiego, w środku i c) Ogólnego Syria, na wschodzie. Wielka albo Ałauńska plaska wyniosłość obejmuje przyległe części gubernii Nowogrodzkiej, Twerskiej, Smoleńskiej, Witebskiej i Pskowskiej, na rozległości 3,500 mil mil kwadr. Ciągnie się od rzeki Wielkiej i jezior Pskowskiego i Czudzkiego na wschód do rzeki Szeksny, jeziora Białego i rzeki Kowży. Tu biorą początek rzeki Wołga, Dniepr i Dźwina zachodnia.